Planet Earth - Atmosfeer |
Onderwerpen in deze module zijn:
Klimaat in GIS
|
|
De atmosfeer beschermt ons bovendien tegen een te grote hoeveelheid zonlicht en schadelijke straling. Naast de term 'atmosfeer' spreekt men ook wel van 'dampkring'.
De atmosfeer rondom de aarde kan worden onderverdeeld in vijf lagen: vanaf het aardoppervlak gerekend, zijn dat de troposfeer, stratosfeer, mesosfeer thermosfeer en de exosfeer. Deze indeling is op basis van temperatuur gemaakt. Deze varieert met de hoogte. Die hoogtes zijn niet overal op aarde gelijk. De grenzen tussen de lagen worden pauzes genoemd, zoals de grens tussen de troposfeer en de stratosfeer: de tropopauze. |
|
|
De exosfeer reikt van 700-800 tot 10.000 kilometer
De thermosfeer reikt van 80- 700 km
De mesosfeer reikt van 50 tot 85 km
De stratosfeer reikt van 8 tot 18 km
De troposfeer reikt tot 18 kilometer
We maken in toenemende mate gebruik van de atmosfeer, vooral door de opkomst van de lucht- en ruimtevaart.
|
In de atmosfeer rond de aarde onderscheiden we vijf lagen.
Bron: Exploring the Environment. Links: Infographic gemaakt door Marco Saporiti, DensityDesign Research Lab. Bron: Atmosphere of the Earth, Wikipedia.
|
We beginnen met de troposfeer...
De Troposfeer
De dunne schil rond om de aarde, die leven op aarde mogelijk maakt, de troposfeer, is op plaatsen maar rond de 10 kilometer dik. Boven de beide polen is dat ongeveer 8 kilometer; Boven de evenaar is dat zo'n 18 kilometer. Ter hoogte van Nederland is de troposfeer ongeveer 10 kilometer 'dik'.
De troposfeer is voor ons van levensbelang. Zonder de troposfeer is er geen leven op aarde mogelijk. In de troposfeer vinden ook de meeste weersverschijnselen plaats. De 'lucht' in de troposfeer bestaat voornamelijk uit stikstofgas en zuurstofgas.
De dunne schil rond om de aarde, die leven op aarde mogelijk maakt, de troposfeer, is op plaatsen maar rond de 10 kilometer dik. Boven de beide polen is dat ongeveer 8 kilometer; Boven de evenaar is dat zo'n 18 kilometer. Ter hoogte van Nederland is de troposfeer ongeveer 10 kilometer 'dik'.
De troposfeer is voor ons van levensbelang. Zonder de troposfeer is er geen leven op aarde mogelijk. In de troposfeer vinden ook de meeste weersverschijnselen plaats. De 'lucht' in de troposfeer bestaat voornamelijk uit stikstofgas en zuurstofgas.
In de troposfeer onderscheiden we twee verschillende lagen. Vlak aan het aardoppervlak tot zo'n 200 meter hoogte bevindt zich de grenslaag (officiëel planetaire grenslaag). Door onder andere de wrijving tussen het aardoppervlak en de luchtlaag daarboven, ontstaan specifieke meteorologische verschijnselen, die van grote invloed zijn op het weer. In tegenstelling tot de grenslaag is de invloed van de wrijving in de laag daarboven veel minder.
De Stratosfeer
De Mesosfeer
De Thermosfeer
De Exosfeer
Belangrijke begrippen
Atmosfeer
Onder de (aard)atmosfeer of dampkring verstaan we: de luchtlaag om de aarde.
De atmosfeer is door de zwaartekracht aan de aarde gebonden. De atmosfeer is van essentieel belang voor het leven op aarde. Zonder de atmosfeer is leven op aarde niet mogelijk. De atmosfeer filtert en houdt een deel van het zonlicht tegen en beschermt tegen schadelijke straling zoals ultraviolette straling.
In de onderste laag van de atmosfeer, de troposfeer, speelt zich ook het weer af. De zon verwarmt de aarde, maar de atmosfeer regelt de temperatuur. Samen met de zeestroming 'regelt' de atmosfeer de energiebalans van de aarde.
Broeikaseffect
Het broeikaseffect is het proces waarbij warmtestraling van het aardoppervlak wordt geabsorbeerd door de in de atmosfeer aanwezige gassen. Een deel van de warmte wordt 'vastgehouden' in de onderste lagen van de atmosfeer, waardoor de temperatuur daar stijgt. Dit gebeurt ook in een broeikas. Het glas van het dak houdt een deel van de warmte vast, waardoor het in de kas warmer is, dan de lucht buiten de kas. Zonder het broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde -18°C bedragen in plaats van de + 15°C nu.
Lucht
Lucht is mengsel van gassen in de aardatmosfeer. In de onderste luchtlagen van de atmosfeer bestaat de lucht voor ongeveer 78% uit stikstofgas, 21v% uit zuurstofgas en bijna 1% aan andere gassen. Daaronder ook waterdamp en koolzuurgas (koolstofdioxide). Deze beide gassen kunnen in sterk wisselende hoeveelheden voorkomen. Met name de toenemende concentraties van koolzuurgas in de atmosfeer versterken het broeikaseffect op aarde.
De samenstelling van de lucht varieert met de hoogte. Omdat stikstof minder weegt dan zuurstof is er met het toenemen van de hoogte in verhouding minder zuurstof aanwezig.
Koolzuurgas
Koolzuurgas of koolstofdioxide (CO2) is een gas, dat van groot belang is voor het leven op aarde. De meeste algen en planten hebben het nodig voor de groei. Onder invloed van zonlicht zetten zij water en koolzuurgas om in koolhydraten als glucose en andere suikers en zuurstof. Dit proces noemen we fotosynthese. Daarnaast geven planten ook weer CO2 af.
Onder de (aard)atmosfeer of dampkring verstaan we: de luchtlaag om de aarde.
De atmosfeer is door de zwaartekracht aan de aarde gebonden. De atmosfeer is van essentieel belang voor het leven op aarde. Zonder de atmosfeer is leven op aarde niet mogelijk. De atmosfeer filtert en houdt een deel van het zonlicht tegen en beschermt tegen schadelijke straling zoals ultraviolette straling.
In de onderste laag van de atmosfeer, de troposfeer, speelt zich ook het weer af. De zon verwarmt de aarde, maar de atmosfeer regelt de temperatuur. Samen met de zeestroming 'regelt' de atmosfeer de energiebalans van de aarde.
Broeikaseffect
Het broeikaseffect is het proces waarbij warmtestraling van het aardoppervlak wordt geabsorbeerd door de in de atmosfeer aanwezige gassen. Een deel van de warmte wordt 'vastgehouden' in de onderste lagen van de atmosfeer, waardoor de temperatuur daar stijgt. Dit gebeurt ook in een broeikas. Het glas van het dak houdt een deel van de warmte vast, waardoor het in de kas warmer is, dan de lucht buiten de kas. Zonder het broeikaseffect zou de gemiddelde temperatuur op aarde -18°C bedragen in plaats van de + 15°C nu.
Lucht
Lucht is mengsel van gassen in de aardatmosfeer. In de onderste luchtlagen van de atmosfeer bestaat de lucht voor ongeveer 78% uit stikstofgas, 21v% uit zuurstofgas en bijna 1% aan andere gassen. Daaronder ook waterdamp en koolzuurgas (koolstofdioxide). Deze beide gassen kunnen in sterk wisselende hoeveelheden voorkomen. Met name de toenemende concentraties van koolzuurgas in de atmosfeer versterken het broeikaseffect op aarde.
De samenstelling van de lucht varieert met de hoogte. Omdat stikstof minder weegt dan zuurstof is er met het toenemen van de hoogte in verhouding minder zuurstof aanwezig.
Koolzuurgas
Koolzuurgas of koolstofdioxide (CO2) is een gas, dat van groot belang is voor het leven op aarde. De meeste algen en planten hebben het nodig voor de groei. Onder invloed van zonlicht zetten zij water en koolzuurgas om in koolhydraten als glucose en andere suikers en zuurstof. Dit proces noemen we fotosynthese. Daarnaast geven planten ook weer CO2 af.
Kringloop van water/waterkringloop
Een deel van de kringloop van water bevindt zich/vindt plaats in de atmosfeer. Klik hier voor meer over de kringloop van water.
Een deel van de kringloop van water bevindt zich/vindt plaats in de atmosfeer. Klik hier voor meer over de kringloop van water.
Kringloop van koolstof
In de atmosfeer komt koolstof voor, voor een groot deel in de vorm van koolzuurgas. Klik hier voor meer over de kringloop van koolstof.
In de atmosfeer komt koolstof voor, voor een groot deel in de vorm van koolzuurgas. Klik hier voor meer over de kringloop van koolstof.
Bronnen en media
|
Wildes Wetter
In de mediatheek ligt de DVD 'Wildes Wetter' en GeoKompakt Nr.55 'Die Macht des Wetters' voor je klaar. Deze kun je gebruiken voor de keuzeopdrachten. Ze zijn in het Duits en Engels beschikbaar.
1. Wind - the Invisible Force
2. Water - the Shape Shifter
3. Temperature - the Driving Force
|
|
Titelfoto: Wolkenvorming op de kust van de Forlandsundet, Spitsbergen, augustus 2017.