De Robles Atlassen

De 'De Robles Atlas', een collectie kaarten, die wordt toegeschreven aan opdrachtgever Caspar De Robles, dateert van rond 1570. In de jaren '90 van de vorige eeuw werd een exemplaar van de atlas gevonden in archieven in Dresden en in Austin (hoofdstad van de Amerikaanse staat Texas). Er bestaan vermoedelijk ook enkele kopieën. Onlangs publiceerde de Bayerische Staatsbibliotheek in München de atlas online, zodat iedereen thuis van de fraaie historische kaarten kan genieten. Een aantal kaarten betreft Nederlandse en Friese plaatsen.

De Portugese militair Caspar de Robles was aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog door de Spaanse koning Filips de Tweede als stadhouder van Friesland, Groningen en Ommelanden, Drenthe en Overijssel aangesteld. De Robles is hier in Friesland vooral bekend geworden omdat hij zich heeft ingezet voor het herstel van de dijken die door de stormvloeden van 1570 en 1573/74 zwaar waren beschadigd. Ter herinnering daaraan werd voor hem in 1576 bij Harlingen het monument 'De Stenen Man' opgericht. 

Foto rechtsboven: Sculptuur van Caspar de Robles in het Fries Museum in Leeuwarden als onderdeel van de vaste tentoonstelling over Terpen en Dijken in Friesland. (VRS5638). Daaronder: verwijzing naar het monument op de zeedijk bij Harlingen, volgens het bijschrift het oudste standbeeld in Nederland (VRS5642).

De (militaire) kaarten in de atlas zijn waarschijnlijk in opdracht van De Robles zijn gemaakt. Het betreft namelijk kaarten van vestingwerken, fortificaties en strategische posities en waterwegen. De kaarten, die met de hand zijn ingekleurd,   verschaffen daarnaast ook enige informatie over het aantal inwoners van een plaats, toekomstige uitbreidingsplannen en de ligging van ambachtsbedrijven, de voorlopers van industriële bedrijven. Voorts bevat de atlas plattegronden van kloosters, waaronder die van het Klooster-Lidlum bij Oosterbierum.

Kaart 174 in de atlas toont de stad Bellechon (Berltsum/Berlikum), de 'twaalfde stad' van Friesland. De kaart moet zo rond 1570 zijn gemaakt. Klik op de link naar de kaart op de website van de BSB. Zo vind je vervolgens ook een overzicht van alle beschikbare kaarten. Bron: Bayerische Staatsbibliothek (BSB), München. Klik hier voor de website van de Bayerische Staatsbibilothek.

De digitalisering van deze kaarten werd mogelijk gemaakt door de Deutsche Forchungsgemeinschaft (DFG).

De Robles Atlassen 

In 1998 verscheen er van de hand van Meindert Schroor en Charles van den Heuvel het boek "De Robles atlassen - Vestingbouwkundige plattegronden uit de Nederlanden en een verslag van een veldtocht in Friesland in 1572".  In dit boek met 63 plattegronden van Friese steden, dorpen en kloosters en van steden in de Zuidelijke Nederlanden, vervaardigd aan het begin van de Tachtigjarige Oorlog bijeengebracht en wel in  hun originele kleuren en formaat weergegeven. De kaarten zijn afkomstig uit de eerder genoemde archieven in Dresden en Austin.

Op deze kaart zijn Hendelope (nu Hindeloopen/Hylpen) en Sluotem (Sloten/Sleat) gecombineerd afgebeeld. De kaarten zijn in tegenstelling tot andere kaarten (van Friesland) minder gedetailleerd uitgewerkt. Klik op de link naar de kaart op de website van de BSB. Zo vind je vervolgens ook een overzicht van alle beschikbare kaarten. Bron: Bayerische Staatsbibliothek (BSB), München. Klik hier voor de website van de Bayerische Staatsbibilothek.