GeoGraphixs - Geo Nieuws
Op deze pagina het laatste nieuws, nieuwe apps of toepassingen, kaarten, atlassen en foto's..... Nieuwe websites en interessante artikelen van rond de hele wereld.
Blatten van de kaart
|
29 mei 2025 - Nog niet zo heel lang geleden was het Zwitserse dorp Brienz in Graubûnden maandenlang in de greep van een instabiele bergwand. (zie nieuwsitems GeoNieuws van november 2024).. Hetzelfde overkwam Blatten in het Lötschental (in het kanton Wallis).
|
Blatten, 18 mei 2025. Bron: SRF/Keystone Cyril Zingaro.
|
Blatten, 29 mei 2025. Bron: SRF/Keystone Jean-Christophe Bott.
|
Gelukkig waren de inwoners en levende have tijdig geëvacueerd. Gisteren (28 mei) is de wand van de Birg Gletsjer deels ingestort, waardoor grote hoeveelheden puin in het dal terecht zijn gekomen en het dorp grotendeels hebben bedolven. Bovendien is de loop van de rivier Lonza afgesneden.
Op de foto hieronder: Blatten vanuit zuidwestelijke richting gezien, op 22 mei jl. Door het dorp stroomt de Lonza. De loop daarvan is nu grotendeels door het puin geblokkeerd. Bron: Berliner Morgenpost, Jean-Christophe Bott/Keystone/dpa, 29 mei 2025.
Rechts: Uitsnede van de topografische kaart van een deel van het Lötschtental met daarin de dorpen Blatten en Ried. Hoog boven de dorpen bevindt zich de Birch Gletsjer. Bron: SwissTopo.
|
|
Foto hier linksonder: Blatten op 29 mei. Een deel van het dorp is bedolven onder het puin. Op de voorgrond staat een deel van het dorp onder water, nu het smeltwater niet meer goed door de Lonza kan worden afgevoerd. Bron: SRF/Keystone, Jean-Christophe Bott.
|
|
|
|
De verwoesting van Blatten. Links het dorp, kijkend in oostelijke richting, met op de rechterfoto enkele van de onder water staande huizen en hotels. Bron: NOS.nl; Foto's: EPA.
Meer foto's van Blatten.
Helgoland 2025
Pril geluk tussen het plastic.
|
29 mei 2025 - Ondanks enkele gevallen van (vermoedelijk) vogelgriep, lijkt de omvang van de populatie jan van genten ten opzichte van vorig jaar iets te zijn afgenomen. Bij ons bezoek in het weekend van 23 en 24 mei werden redelijke aantallen pas uit het ei gekomen kuikens geteld. Verontrustend is wel, dat de hoeveelheid plastics en ander niet natuurlijk nestmateriaal door de hele kolonie heen opvalt. Hier en daar zien we vogels die verstrikt zijn geraakt. Het maakt maar weer eens duidelijk hoe we als mens met onze planeet omgaan. Deze weerloze dieren zijn er het slachtoffer van.
Jan van genten boven op de Lange Anna.
|
Op de website van de Fûgelwacht Trynwâlden vind je de fotoreportage die we op Helgoland van deze prachtige vogels maakten.
Foto: Justin Gilligan. Bron: New Zealand Geographic.
|
De enorme hoeveelheden plastic en microplastics vormen wereldwijd een groot probleem. Daar hebben niet alleen de jan van genten op Helgoland last van. In de New Zealand Geographic Nr.193 van mei/juni staat een alarmerend artikel van Ellen Rykers naar aanleiding van vogelonderzoek op Lord Howe Eiland. In de maag van één van de kuikens van de Australische grote pijlstormvogel (Sable shearwater/Ardenna carneipes) werden maar liefst 403 stukjes plastic, met het gewicht van een sneetje brood, aangetroffen. Op de foto hiernaast, gemaakt door Justin Gilligan, zijn de stukjes uitgestald.
Lees hier het artikel in de NZGeo. |
Meer over zwerfafval, vervuiling en microplastics.
Fries vee naar Hong Kong
|
19 maart 2025 - Enkele weken geleden kregen we een fotoalbum onder ogen. Het betrof een album vol met foto's van de reis die Jan Landstra in oktober 1931 maakte. Hij was als veeverzorger aangetrokken door de Firma K.N. Kuperus uit Marssum, Friesland. Dit gerenommeerde vee-exportbedrijf leverde een twintigtal stamboek runderen aan de Pokfulam Dairy Farm op Hong Kong Eiland. De hele reis nam van 28 oktober 1931 tot 18 februari 1932 in beslag, van het treinstation in Leeuwarden, de Rotterdamse Maashaven, Genua, het Suez Kanaal, Sri Lanka, Maleisië, de Filipijnen om uiteindelijk in Hong Kong aan te komen.
|
Het Friese stamboekvee is in de Maashaven aan boord gebracht.
|
Het fotoalbum van Jan Landstra is een uniek tijdsdocument uit een periode, dat dit soort reizen niet voor een ieder was weggelegd, maar ook het feit, dat deze reis in zo veel foto's is vastgelegd, is uitzonderlijk te noemen. Te bedenken, dat Jan Landstra geen fotograaf van professie was. De boerenzoon runde nagenoeg zijn hele leven een gemengd bedrijf in Sexbierum. Op het gebied van technologische ontwikkelingen werkte hij o.a. samen met constructeur Abe Gerlsma. Deze zou later grote faam als kunstschilder krijgen.
Dochter Joukje Landsta schonk het fotoalbum aan het Fries Landbouw Museum in Leeuwarden. Bekijk hier onze bewerking van dit unieke tijdsbeeld. Binnenkort is op Noaderljocht het gehele album te bewonderen.
Dochter Joukje Landsta schonk het fotoalbum aan het Fries Landbouw Museum in Leeuwarden. Bekijk hier onze bewerking van dit unieke tijdsbeeld. Binnenkort is op Noaderljocht het gehele album te bewonderen.
Een ijselijke Wereld en dat op Wereld Gletsjer Dag...
Afbrokkelend gletsjerijs in de Hinloopen Stretet (Hindeloopen Straat), Spitsbergen in augustus 2017 (VRS2242). Meer foto's en reportages over Spitsbergen vind je op Noarderljocht.com.
Onlangs was A23a weer in het nieuws. De gigantische ijsberg dreigde op Zuid-Georgië te botsen en zou als gevolg daarvan een grote kolonie pinguïns wegvagen. Zo ver lijkt het niet te komen, nu de ijsberg aan de grond is gelopen. Kijk voor meer op Smeltende Schoonheid.
|
21 maart 2025 - Een feestdag is het vandaag, op Wereld Gletsjer Dag bepaald niet. Met enige regelmaat verschijnen er dramatische berichten in de media over de afsmeltende ijskappen in de beide poolgebieden en gletsjers wereldwijd. Nu de wereldpolitiek meer dan ooit in handen is gekomen van op macht beluste lamstralen, zal dat beeld niet snel veranderen. Die lieden lijken zich juist te verheugen op het wegsmelten van het ijs, zodat de bodemschatten van onder andere Groenland gemakkelijker kunnen worden gedolven en omgezet kunnen worden in glimmende dollars, of iets verder naar het oosten in roebels.
Als de berekeningen een beetje accuraat zijn, dan haalt een groot aantal gletsjers het eind van deze eeuw niet. Dat meldt de World Glacier Monitoring Service (WGMS). Onder andere op nos.nl van vrijdag 21 maart wordt daarover bericht. Op deze website vind je de Global Glacier Casualty List. Het Global Glacier Casualty List project werd in 2024 opgericht door een samenwerking tussen Rice University in Houston, de Universiteit van IJsland, de Iceland Glaciological Society, de World Glacier Monitoring Service en UNESCO.
|
Doggerland bedreigd
|
2 maart 2025 - De Doggersbank is een beschermd natuurgebied – op enkele uren varen vanaf de Nederlandse kust – met een hoge diversiteit aan leefgebieden en diersoorten. Ooit, voordat het zo'n 8000 jaar geleden definitief onder de golven van de Noordzee verdween, maakte het deel uit van Doggerland. Het is een belangrijke kraamkamer voor haaien, roggen, haring en kabeljauw en een rijk voedselgebied voor walvissen en zeevogels. De Doggersbank is ook een kraamkamer voor verhalen over verleden, heden en toekomst van onze relatie met de zee.
Ondanks de formele bescherming van Natura-2000 wetgeving, brengen olie- en gaswinning, visserij, scheepvaart, windenergie, schelp- en zandwinning, en activiteiten van defensie, onherstelbare schade aan het gebied toe. Met name bodemberoerende visserij heeft een verwoestende werking op planten en andere organismen op de Noordzeebodem. Stichting Doggerland en ARK Rewilding Nederland stapten in oktober 2024, samen met andere organisaties, opnieuw naar de rechter om handhaving van de wetgeving in de beschermde gebieden Klaverbank, Friese Front en de Doggersbank, af te dwingen. Kijk voor meer op de website van ARK Rewilding Doggerland en Stichting Doggerland. Bekijk ook de artikelen die we maakten naar aanleiding van de grote tentoonstelling 'Doggerland' in het Rijksmuseum van Oudheden (RMO) in Leiden en in het Natuurmuseum Fryslân in Leeuwarden.
Ook aan de andere kant van de wereld, in Nieuw-Zeeland zijn er groeiende zorgen over de falende bescherming van de kwetsbare zeebodem. Het betreft hier naast bodemberoerende visserij de intentie om op grote schaal mangaanknollen van de zeebodem te zuigen: James Frankham uitte zijn zorgen in de Weekender van 28 februari in de New Zealand Geographic. Lees hier zijn artikel nzgeo.com/newsletter/the weekender february 28, 2025.
|
Al is het de vissers uiteraard om de vis te doen, bodem beroerende visserij blijkt uiterst destructief voor de flora en fauna van de zeebodem. De foto gemaakt in Natuurmuseum Ameland (RDV4988).
|
Recycle waan
|
31 januari 2025 - In de nieuwste New Zealand Geographic staat een interessant artikel van de hand van Hayden Donnell "The great recycling delusion". Wat geldt voor de in het algemeen zeer milieubewuste Nieuw-Zeelander, gaat waarschijnlijk ook voor ons Nederlanders op. Donnell stelt aan het begin van het artikel "de grote recycling waan", dat ons recyclingsysteem in het meest gunstige geval zeer inefficiënt is. Sommigen beweren dat het ook een opzettelijke misleiding is – een truc van de industrie om te voorkomen dat consumenten te diep nadenken over het kopen van spullen....
Veel mensen denken dat recycling de meest effectieve manier is om de planeet te redden. In een recent onderzoek van Ipsos werd Nieuw-Zeelanders gevraagd de belangrijkste acties te noemen die ze zelf konden ondernemen om hun uitstoot te verminderen. De meeste ondervraagden (39%) gaven de overstap op hernieuwbare energie op; een derde van de respondenten noemde recycling als antwoord om klimaat en milieu te 'redden'. Daarna volgden de eigen (lokale) voedselproductie en het gebruik van minder verpakkingsmaterialen. Op de vijfde plaats werd het gebruik van meer duurzame producten genoemd. Hoe de cijfers er onder Nederlanders uitzien is niet bekend. Wel voerde IPSOS in 2019 een onderzoek uit in diverse landen, waaronder Nederland. De resultaten zijn gepubliceerd in: 'a throwaway world - the challenge of plastic packaging and waste'
|
|
Een vergeten watersnoodramp
Op dit schilderij van Dirk Piebes Sjollema (1760-1840) worden de bewoners van de Kleine Miente onder Oldeholtwolde met roeibootjes in veiligheid gebracht, nadat hun huizen en boerderijen onder water waren gelopen. Bijna twee derde van de gemeente Weststellingwerf kwam een tot anderhalve meter onder water te staan. De storm was zo hevig, dat huizen en dijken werden ondermijnd en instortten. Mensen, dieren en huisraad werden in het kolkende water meegesleurd.
Foto van presentatie in het Afsluitdijk Wadden Center op Kornwerderzand (RDV1296). |
1 februari 2025 - Op deze dag vond de watersnoodramp van 1953 plaats. Op 3 februari is het 200 jaar geleden, dat Friesland werd getroffen door een zware noordwesterstorm, waarbij op meerdere plaatsen de dijken doorbraken en het water van de Zuiderzee meer dan de helft van het Friese land onder water zette. In heel het Nederlandse kustgebied verdronken 380 mensen, waarvan er 17 in Friesland.
Ter nagedachtenis aan deze stormramp is er een speciale website gemaakt: nationaallandschap.frl/watersnood 1825. In maart 2011 verscheen er in 'Fryslân, Historisch tijdschrift, Nr.2 enkele artikelen naar aanleiding van deze ramp: 'Droege Fuotten' door Siem van der Woude, 'Opsterlandse veenderijen onder water', door Kerst Huisman, 'Frysland lait d'r foorlopig failig bij', door Marijke de Boer, 'Wie slagen wil, die slagen kan' over Ir. D.F. Wouda, door Jelle Hagen en 'Hulpverlening en Wederopbouw na de watervloed van 1825' door David Zeiler. Ze zijn hier in deze pdf gebundeld: fryslân maart/april 2011.
|
In de Leeuwarder Courant verschenen de afgelopen dagen enkele artikelen over de watersnood van 1825:
LC 27 januari 2025
|
LC 28 januari 2025
|
LC 29 januari 2025
|
LC 30 januari 2025
|
LC 31 januari 2025
|
LC 1 februari 2025
|
LC 4 februari 2025
|
Groene zeedijken
|
30 januari 2025 - Met het oog de verwachte zeespiegelstijging worden er jarenlang onderzoek verricht en plannen gemaakt om ons land te beschermen tegen overstromingen. Nederland laag gelegen in een grote rivierdelta, ziet het water niet alleen van de kant van de Noordzee komen. Als gevolg van het veranderende klimaat zullen we met grotere kans op grote hoeveelheden neerslag rekening moeten houden, die door de grote rivieren vanuit Duitsland en België moet worden afgevoerd. Dat betekent een versterking en verhoging van de rivierdijken en het maken van extra ruimte voor de rivieren. Dichter bij huis krijgen we te maken met de versterking en verhoging van onze Waddenzeedijken, zowel op het vasteland als op de Waddeneilanden. Naar de stand van de laatste wetenschappelijke inzichten lijkt het voor de hand, dat we ons in de toekomst zullen gaan beschermen door een nieuw type zeedijk: de bestaande dijken worden, daar waar mogelijk en noodzakelijk, omgevormd tot 'groene zeedijken'. In plaats van een dijkversterking met asfalt en basalt, een bredere dijk, met een flauw talud, voorzien van een dikke laag klei begroeid met gras. Dat flauwe talud is van belang om golfwerking bij stormen op te kunnen vangen. De benodigde klei wordt deels gewonnen uit wad slib. In 2022 is in Groningen zo'n 750 meter van de Dollarddijk verbreed tot een Brede Groene Dijk. In een drie jaar durende proef wordt dit stuk dijk nauwlettend onderzocht. Mocht de proef succesvol zijn, dan wil men de zeedijk vanaf de Johannes Kerkhovenpolder tot aan de Duitse grens op deze manier ombouwen tot groene zeedijk. Zeer zeker zal dat ook in Fryslân navolging vinden. Bekijk hier de plannen: 1DYK voorlopig ontwerp Zwarte Haan - Peazemerlannen.
|
De dijk boven Westernijtsjerk zal in de komende jaren zeer waarschijnlijk worden omgebouwd tot een groene dijk (VRS2168).
Wetterskip Fryslân laat op de website 1DYK zien hoe de plannen er uitzien. 
Kijk hier voor de Brede Groene Dijk van Waterschap Hunze en Aa's: projecten brede groene dijk en Rijkswaterstaat: brede groene dijk
|
Hoog boven de woestijn
|
20 januari 2025 - Voor de lessenserie Klimaatverandering nemen we je mee naar Australië. Op de terugreis van onze vierde GeoGraphixs excursie naar Nieuw-Zeeland, werden we boven het noordoosten van land, boven de staat Queensland, verrast met de blik op adembenemende landschappen op zo'n 10 kilometer onder het vliegtuig: Het onherbergzame terrein van de Sturt Stony Desert en de Simpson Desert is nauwelijks bewoond. Hier en daar een hele kleine nederzetting, vaak alleen met de rest van het land verbonden met een stoffige dirttrack. Op het eerste gezicht is het een landschap met ontelbare rivieren. Schijn bedriegt, want de rivierbeddingen staan zo goed als alle droog.
Kijk hier voor meer: Over the Sturt Stony Desert |
De Carbine Creek maakt deel uit van het systeem van de Diamantina River. In dit deel van de Creek staat nauwelijks meer water. Het spaarzame water, dat er nog is wordt opgevangen in een reservoir. VRS DSCN1225.
|
Klik hier voor eerdere nieuwsitems