GeoLokalisatie

Tot aan de eerste helft van de 19e eeuw kenden we verre werelden alleen van beschrijvingen, tekeningen en schilderijen. De komst van de fotografie betekende een 'nieuwe dimensie' in de geografie. Voor het eerst was een techniek beschikbaar, die het mogelijk maakte om dorpen, steden, landschappen en andere geografische verschijnselen in beeld te brengen. Toen daar ook nog eens de mogelijkheid van het maken van foto's vanuit ballonnen en vliegtuigen aan toe werd gevoegd , betekende dat opnieuw een extra dimensie. Vanaf de jaren '50 van de vorige eeuw verschenen de eerste ruimtefoto's in ons leven. Vandaag de dag is de foto niet meer uit ons leven weg te denken, zeker ook niet uit de geografie. De komst van het internet en de digitale fotografie betekende, dat ons niet alleen een grote hoeveelheid aan foto's, van en vanuit alle hoeken van de wereld , ter beschikking staat, maar dat we ze ook binnen enkele seconden op onze smartphone of beeldscherm hebben. Of dat nu een foto betreft, die op de plaatselijke markt gemaakt is, of aan de voet van de Aoraki/Mount Cook in Nieuw-Zeeland....
Voor de meeste mensen zullen de herinneringen aan een fijne vakantie belangrijker zijn dan vast te leggen waar de tijdens de vakantie gemaakte foto's zijn gemaakt:  'ergens aan het strand op Mallorca' is meestal meer dan voldoende in een vakantiefotoalbum.
Voor geografisch onderzoek is het van belang, dat de plaats waar de foto is gemaakt, bekend is. Datzelfde geldt ook voor andere wetenschappen, maar zeker ook voor onze informatievoorziening. Het onderzoek naar het neerschieten van de MH-17 van Malaysian Airlines in juli 2014 toont aan hoe belangrijk een foto met nauwkeurige plaatsbepalingsgegevens is.
Onderzoekscollectief Bellingcat heeft in het 'MH-17-dossier', maar ook in tal van andere gevallen, met behulp van geolokalisatie, situaties en gebeurtenissen kunnen verhelderen en verklaren. In de documentaire "Bellingcat, The Truth in a Post-Truth World", uitgezonden door de VPRO in 2Doc, wordt het belang van een goede geolokalisering getoond.
De kust van Van Diemens Land, in 1642 getekend door de kaartmakers van de VOC.
'Earthrise'. Deze  iconische foto van de aarde werd door NASA-astronaut Bill Anders op 24 december 1968 aan boord van de Apollo 8 boven het maanoppervlak gemaakt. Foto: Bill Anders, NASA.
Wat is geolokalisatie?
Kort gezegd, gaat het om het bepalen van de exacte locatie (geografische positie) van een foto of video, wanneer deze bij het ontbreken van locatiedata, zoals bijvoorbeeld vastgelegd in de meta-data van een digitale foto, niet vast te stellen is. Bij oudere digitale, maar zeker analoge foto's,  is locatie-informatie niet altijd voorhanden. Steeds meer nieuwere digitale camera's hebben de mogelijkheid deze informatie in meta-data op te slaan.
Waarom geolokalisatie?
Er zijn gevallen te bedenken, waarin het noodzakelijk is de exacte locatie van een foto te kennen.... of het nu ten behoeve is voor een fotobijschrift in je aardrijkskunde werkstuk  over de Grand Canyon in de Verenigde Staten of een foto bij een rapport over de geluidsbelasting van luchthaven Schiphol.  Heb je de foto's zelf gemaakt, dan weet je waar de foto gemaakt is.
Mocht er, per ongeluk, een fout in de plaatsbepaling  zijn gemaakt, dan heeft dat, zoals in de bovengenoemde voorbeelden, geen echt grote gevolgen.
In andere gevallen kan een verkeerde locatiebepaling wel grote, en soms dramatische gevolgen hebben. Wanneer een brandweerploeg van de Rural Fire Service (RFS) op basis van luchtfoto's naar een verkeerde plaats wordt gedirigeerd, kan dat betekenen, dat een bosbrand elders zo uit de hand loopt, dat de veiligheid van een woonwijk in gevaar komt.
Het zal je duidelijk zijn, dat daar waar de locatie-informatie met opzet foutief is vermeld, de gevolgen minstens zo dramatisch kunnen  zijn. In de documentaire over Bellingcat heb je daarvan indrukwekkende voorbeelden gezien.
​We zullen hier niet ingaan op de motieven van mensen om locaties van foto's (of video's) verkeerd op te geven of achterwege te laten. Het doel van deze workshop is om je inzicht te geven in de werkwijze en middelen om de locatie van een foto of video-opname te bepalen en/of te verifiëren.
De Grand Canyon...?
Niet bepaald. Het zijn de 'Three Sisters' bij Katoomba in de Blue Mountains. Grote delen van de eucalyptusbossen in de canyons gingen bij de recente bosbranden in New South Wales, in het oosten van Australië,  verloren.
Schiphol.....? Ja, maar waar precies?
Piet Bouma maakte deze foto van een landende Boeing op Schiphol. In de blauwe waas de hoogbouw van de Amsterdamse agglomeratie. Foto: Piet Bouma.
Waar is de foto gemaakt?
In deze workshop staat de geolokalisatie van een foto centraal: waar is de foto gemaakt? Ons doel is, de exacte locatie waar de foto gemaakt is te bepalen.
We gaan in op foto's die vanuit de lucht (of hoge gebouwen) zijn gemaakt en foto's gemaakt op grondniveau. Satellietfoto's zelf blijven hier buiten beschouwing, al gebruiken we ze wel voor het bevestigen van de positie van de gemaakte foto.
Wanneer de locatie van een foto slechts bij benadering bekend is, zal het meer zoekwerk kosten. In eerste instantie is het belangrijk zo veel mogelijk elementen op de foto te herkennen en te benoemen:
Vormen en kleuren​. Denk hierbij aan verkaveling van de percelen, bochten in wegen en sloten. Kun je de kleuren benoemen en verklaren?
Reliëf. Is er sprake van hoogteverschillen in het terrein?
Begroeiing. Welke planten (struiken en bomen) maar ook landbouwgewassen zijn er zichtbaar?
Grondgebruik. Bepaal hoe en waarvoor het terrein op de foto wordt gebruikt.
Bebouwing. Welke gebouwen zijn zichtbaar? Welke functie hebben deze gebouwen? Kijk ook naar de bouwwijze/bouwstijl en probeer vast te stellen wanneer deze zijn gebouwd.
Bewegwijzering. Zijn er op de foto straatnaamborden of richtingborden zichtbaar? Ook namen van winkels of reclameborden kunnen van belang zijn.
Overige  aanwijzingen: Kentekens of opschriften op voertuigen, verkeersborden.
Wateroverlast in Wales
In de meeste gevallen zal er enige informatie zijn over de plaats waar de foto gemaakt is. In het onderstaande voorbeeld is in het bijbehorende BBC-nieuwsbericht aangegeven, dat het gaat om overstromingen in Crickhowell na hevige regenval gedurende storm 'Dennis' in het weekend van 15 en 16 februari 2020. Behalve de naam van de plaats zijn er verder geen gegevens vermeld.
In dit voorbeeld is de plaatsnaam voldoende om de exacte plaats van de foto te bepalen. Was de (papieren) atlas daarvoor altijd de eerste aangewezen bron, met de wereld aan digitale bronnen, grijpen we nu in eerste instantie vaak naar Google Earth of aanverwante aanbieders van digitale kaartinformatie.
Overstromingen in Zuid-Wales. Hier in het dorp Crickhowell. Foto: Getty Images. Bron: BBC News, 17 januari 2020.
Klik hier voor de keuze-opdracht Geolokalisering Crickhowell.
Grondgebruik in Fryslân
Het zal duidelijk zijn, dat het lokaliseren van de brug in het dorp Crickhowell minder moeite kost dan een brug in Londen of 'ergens in Amsterdam', of zoals in het voorbeeld hiernaast: een buurtschap met twee boerderijen 'ergens in Friesland'.
Rechts: Boerderijen 'ergens in Fryslân'.
In oktober 2019 verschenen er luchtfoto's in de media van een boerderij bij Ruinerwold, waar een vader een aantal van zijn kinderen zou hebben opgesloten. Maar waar stond deze boerderij precies?
Rechts: De boerderij bij Ruinerwold. Bron: NOS.nl.
Klik hier voor de bijbehorende keuze-opdrachten.
Stadsgezicht
Voor het lokaliseren van de plaats waar deze tram rijdt, ben je in eerste instantie afhankelijk van de opschriften op de richtingaanwijzers. De kentekenplaten op de auto's zijn, voor zover zichtbaar en leesbaar, allemaal Portugese kentekenplaten.
Klik hier voor de keuze-opdracht.
Verboden toegang
Voor het vliegen boven Natura2000-gebieden gelden strengere regels dan boven sommige andere gebieden, of dat nu een vliegtuig betreft of een drone.
Klik hier voor de keuze-opdracht.
Begrippen en termen
Geolokalisatie of geolocatie?
Voor het bepalen van een plaats, een locatie op aarde, zullen we hier gebruik maken van de term geolokalisatie. In de computerwereld maakt men daarnaast ook gebruik van de term geolocatie, wanneer de geografische locatie van een computer of een smartphone een rol speelt, bijvoorbeeld om te achterhalen waar vandaan iemand mailt, twittert, blogt of reageert op een website, of een foto verstuurt.
Open-bronnen (open-sources) informatie
Geo Encoding
De nieuwere digitale camera's beschikken over de mogelijkheid de geografische positie van de camera op het moment van opname te bepalen. Dat kan meestal, doordat de camera een GPS-voorziening heeft. De positie van een smartphone wordt doorgaans bepaald door de plaats ten opzichte van GSM-zendmasten in de buurt. Een foto, gemaakt met een smartphone, kan zo worden voorzien van plaatsinformatie. 
Het toevoegen van de geografische kenmerken aan een foto wordt aangegeven met de term Geo Encoding.  
Bronnen en media
Titelfoto: Op de website van Franck Ernewein, Tweetping, in real-time te zien vanwaar mensen twitterberichten versturen. De locatie van Twittergebruikers zijn zo in kaart te brengen.
Tweets in real-time. Bron: Tweetping.net
© GeoGraphixs - 2020