|
|
|
|
|
Into Space - AstroGraphixs |
|
|
|
In AstroGraphixs zijn alle keuzeopdrachten over ruimtevaart en astronomie ondergebracht. Je kunt een keuze uit een groeiend aantal onderwerpen. Daarbij is uiteraard speciale aandacht voor ruimtevaart en ruimte-onderzoek in Nederland.
28 maart 2020
Google eert Wubbo Ockels met doodle 
Ring of Fire boven Noord-Amerika, 15 oktober 2023. Bron: BBC News. |
Astro nieuws
William Alison 'Bill' Anders (1933 - 2024)
|
7 juni 2024 - Bill Anders is vandaag bij een vliegongeval met Beechcraft T-43A N268AF om het leven gekomen. Bij een vliegoefening verongelukte het vliegtuig en kwam nabij Jones Island voor de kust bij Seattle in het water. Anders is 90 jaar geworden. Bill Anders vormde samen met Frank Borman en Jim Lovell de bemanning van Apollo 8. Het was Anders die de iconische foto maakte, die de geschiedenis is ingegaan onder de titel 'Earthrise'.
|
|
Links: William 'Bill' Anders in 1964. Foto: NASA Image and Video Library (https://images.nasa.gov/details/S64-31555). Boven: Anders en zijn beroemd geworden foto. Bron: BBC: https://www.bbc.com/news/articles/cw99wj5e5q8o
|
HD110067 een perfect zonnestelsel
Animatiefoto van de zon van HD110067 met daaromheen zes planeten. Foto: Roger Thibaut/NCCR/Planet S. Bron: BBC News, Science & Environment, 30 november 2023.
Deze zes planeten van het Zonnestelsel HD110067, dat zich op ongeveer 100 lichtjaren van onze aarde in het sterrenbeeld Coma Berenices bevindt, draaien in een heel precies ritme rond hun zon. Tot die conclusie komen wetenschappers van NASA en ESA op basis van data afkomstig van twee satellieten, de CHEOPS-missie van de Europese ruimteorganisatie ESA en NASA's TESS (Transiting Exoplanet Survey Satellite). CHEOPS staat voor Characterising ExOPlanet Satellite.
De planeten, die in grootte tussen die van onze eigen aarde en Neptunus zitten, cirkelen al zeker een miljard jaar in hetzelfde ritme rond de zon. De onderlinge verhouding in hun beweging is al die tijd hetzelfde gebleven. Elke keer als de eerste planeet drie rondjes maakt, doet de tweede planeet er twee. In de tijd dat deze drie banen rond de zon heeft gemaakt, dan heeft de derde twee banen voltooid.
De planeten werden ontdekt doordat de lichtsterkte van hun zon, de ster HD110067, zo nu en dan iets afnam, een aanwijzing dat er op dat moment een planeet langs deze zon bewoog. In eerste instantie werd er vanuit gegaan, dat het om twee planeten ging, maar al snel werd ook een derde planeet ontdekt. Toen de positie van deze eerste drie planeten bekend was, konden de onderzoekers voorspellen waar de overige planeten zich moesten bevinden. Observaties maakten duidelijk dat de overige drie planeten zich inderdaad op de berekende plek bevonden.
De bevindingen zijn gepubliceerd in Nature op 29 november 2023, in het artikel 'A resonantie sextuplet of Sub-Neptunes* transiting the bright star HD110067': www.nature.com/articles/s41586-023-06692-3#Abs1. Kijk voor meer op BBC News en op NOS.nl.
*) De zes planeten wordt 'Sub-Neptunus' genoemd, omdat ze kleiner zijn dan onze planeet Neptunus (diameter aan de evenaar: ongeveer 49.528 kilometer, maar groter dan onze aarde (diameter aan de evenaar: 12.756 km).
De planeten, die in grootte tussen die van onze eigen aarde en Neptunus zitten, cirkelen al zeker een miljard jaar in hetzelfde ritme rond de zon. De onderlinge verhouding in hun beweging is al die tijd hetzelfde gebleven. Elke keer als de eerste planeet drie rondjes maakt, doet de tweede planeet er twee. In de tijd dat deze drie banen rond de zon heeft gemaakt, dan heeft de derde twee banen voltooid.
De planeten werden ontdekt doordat de lichtsterkte van hun zon, de ster HD110067, zo nu en dan iets afnam, een aanwijzing dat er op dat moment een planeet langs deze zon bewoog. In eerste instantie werd er vanuit gegaan, dat het om twee planeten ging, maar al snel werd ook een derde planeet ontdekt. Toen de positie van deze eerste drie planeten bekend was, konden de onderzoekers voorspellen waar de overige planeten zich moesten bevinden. Observaties maakten duidelijk dat de overige drie planeten zich inderdaad op de berekende plek bevonden.
De bevindingen zijn gepubliceerd in Nature op 29 november 2023, in het artikel 'A resonantie sextuplet of Sub-Neptunes* transiting the bright star HD110067': www.nature.com/articles/s41586-023-06692-3#Abs1. Kijk voor meer op BBC News en op NOS.nl.
*) De zes planeten wordt 'Sub-Neptunus' genoemd, omdat ze kleiner zijn dan onze planeet Neptunus (diameter aan de evenaar: ongeveer 49.528 kilometer, maar groter dan onze aarde (diameter aan de evenaar: 12.756 km).
GUSTO kan de lucht in
|
23 November 2023 - De Galactic/Extragalactic ULDB Spectroscopic Terahertz Observatory (GUSTO) van de NASA wordt op dit moment in gereedheid gebracht om (volgens plan) op 15 december te worden opgelaten aan een grote heliumballon. Het ballonobservatorium zal dan 55 dagen op een hoogte van 36 kilometer hoogte boven Antarctica zweven. De GUSTO bestaat uit een telescoop van één meter in diameter en een cryogeen instrument met supergeleidende detectoren die werken bij -269 °C. Het observatorium heeft drie camera’s voor ver-infraroodstraling van 1,4 en 1,9 en 4,7 teraHertz om emissielijnen te detecteren van respectievelijk geïoniseerd stikstof (NI), koolstof (CII) en zuurstof (OI) in het interstellaire medium (ISM), het gas en stof tussen de sterren. Deze camera's zijn afkomstig van SRON Groningen en de TU Delft.
Hiernaast: Tekening van de GUSTO, die onderaan een heliumballon zal worden gehangen. Bron: Optics Research Group. Hieronder: De NASA HC-130H met de GUSTO aan boord, vlak na de landing op McMurdo Ice Runway (NZIR) op 28 oktober 2023. Foto: NASA.
|
|
Chandrayaan-3 op weg naar de maan
14 juli 2023 - Als alles goed gaat zal de Indiase Chandrayaan-3 op 23-24 augustus de maan bereiken om daar dan in het zuidpoolgebied te landen. De onbemande ruimtemissie begon vandaag vanaf vanaf het ruimtevaartcentrum Satish Dhawan op het voor de Indiase zuid-oost kust liggende eiland Shriharitoka. Kijk voor meer op NOS.nl en BBC News.
Artemis
16 november 2022 - Met de lancering van de Artemis I vanaf het Kennedy Space Center is de NASA vandaag begonnen aan een nieuwe fase in haar bestaan. Deze testvlucht zal worden gevolgd door bemande vlucht, met als doel in de nabijer toekomst weer mensen op de maan terug te brengen. Op de NASA Artemis website blijf je op de hoogte van de laatste ontwikkelingen, foto's en video's.
|
14 november 2022 - Twee dagen voor de lancering zijn de voorbereidingen voor de aanstaande lancering vanaf NASA’s Kennedy Space Center op Launch Pad 39B nog in volle gang. Het doel van de Artemis I (Space Launch System, SLS) met daarop de Orion capsule, laat zich boven het platform zien. Foto: NASA/Bill Ingalls.
|
|
Linksboven: 'Selfie' van de Orion capsule met de maan. Deze foto werd op 25 november 2022 gemaakt. Foto: NASA.
Nieuw Zwart Gat ontdekt
6 november 2022 - Op 'slechts' 1560 lichtjaren van onze aarde is door de Gemini Observatory, met antennes op Hawaï en in Chili, een nieuw zwart gat ontdekt. Zo dichtbij is er nog niet eerder eentje ontdekt. Het heeft de naam Gaia BH1 gekregen. Kijk hier voor meer.
Apollo Remastered
Op 1 september verscheen het boek 'Apollo Remastered', van de hand van de Brit Andy Saunders. Hij heeft de afgelopen jaren (een deel van) het NASA foto- en filmarchief betreffende het Apollo-programma bewerkt met verbluffend resultaat. Op de BBC Science&Environment pagina heeft Jonathan Amos een voorproefje geselecteerd.
Links: de originele opname, tijdens de Apollo-11 missie gemaakt door Neil Armstrong vanzijn collega astronaut Edwin 'Buzz' Aldrin. Rechts de door Andy Saunders bewerkte foto, waarop de geelachtige gloed van de reflectie van de maanlander op het ruimtepak van Aldrin beter overkomt dan op het orgineel. Foto: NASA/JSC/ASU/Andy Saunders. Bron: BBC Science&Environment, 27 augustus 2022. Andere door Saunders bewerkte foto's tonen details, die op de originele foto's nagenoeg onzichtbaar zijn.
Meer over het Apollo-programma in Bestemming Maan.
De ontdekking van de Hemel
|
Dit is de titel van de tentoonstelling, die tot en met 18 september 2022 in het Drents Museum in Assen te zien is. De Hemelschijf (ook wel Nebraschijf genoemd) werd in 1999 in het Duitse Nebra gevonden en is, naar alle waarschijnlijkheid, de vroegst bekende realistische weergave van de nachtelijke hemel op het Noordelijk Halfrond. Op de foto hiernaast is een replica van de schijf te zien, zoals deze daar destijds in Nebra werd aangetroffen. In de komende dagen kun je hier meer lezen over deze fascinerende schijf.
Replica van de Nebraschijf, zoals deze in 1999 als offer werd gevonden. De replica is vervaardigd door Peter Henrichsen, Heiko Breuer, Ulrike Beck en Christian-Heinrich Wunderlich (RDV8038).
|
|
|
Eerste foto's van James Webb
Tijdens een speciale bijeenkomst op het Witte Huis in washington, heeft President Biden op 11 juli 2022 de eerste foto 'echte' foto's van de nieuwe James Webb Space Teliscope onthuld. Eerdere foto's waren vooral test om de werking van de telescoop te testen en bij te stellen. In de komende jaren zullen er zeer waarschijnlijk nog heel veel spectaculaire beelden volgen. Hiernaast een opname van het Carina Nevel.
James Webb telescope's ghostly 'Pillars of Creation' -BBC Science&Environment, 29 October 2022
|
Meer James Webb
|
Hierboven: Composiet Infrarood-opname (midden-infrarood) van de 'Pilaren der Creatie' in het Aderlaarsnevel. Foto: NASA/ESA/CSA/STScI. Rechts: Deze foto is een combinatie van opnames in zes filters tussen 0,9 (paars) en 4,7 μm (rood). Foto: NASA, ESA, CSA, STScI; Joseph DePasquale (STScI), Anton M. Koekemoer (STScI), Alyssa Pagan (STScI) - Pillars of Creation (NIRCam Image) NASA’s Webb Takes Star-Filled Portrait of Pillars of Creation.
|
|
James Webb is in de ruimte
|
Op eerste kerstdag, 25 december 2021, is de James Webb ruimtetelesccoop (JWST) met een Ariane 5 raket vanaf Kourou in Frans-Guyana gelanceerd. Na een vlekkeloze start, om 13.20 uur Nederlandse tijd, kwam de James Webb in een baan om de aarde. Daar wordt hij de komende weken klaar gemaakt voor zijn werk. De telescoop zal uiteindelijk geplaatst worden op het tweede zon - aarde Lagrangepunt L2 op ongeveer 1,65 miljoen kilometer van de aarde. Het Lagrangepunt L2 wordt gebruikt voor ruimteobservaties omdat de JWST in L2 dezelfde positie behoudt ten opzichte van de zon en de aarde. waardoor het object vanuit de aarde gezien in een vast punt aan de hemel staat. Kalibratie en communicatie met de JWST wordt daardoor vergemakkelijkt. Hij heeft op dit punt heeft altijd de zon, de aarde en de maan achter zich, zodat afscherming eenvoudiger is, en observaties rond continue plaats kunnen hebben. Op 8 januari 2022 is de grote primaire spiegel uitgevouwen. Op dat moment was de telescoop nog zo'n 400.000 kilometer van z'n uiteindelijke observatiepost af. Begin februari 2022 worden de eerste beelden verwacht.
The James Webb Space Telescope enkele seconden na de lancering van de Ariane 5 raket vanaf Europa’s Spaceport in Frans Guyana, om 13:20 CET op 25 december 2021. Foto: ESA/CNES/Arianespace.
|
|
|
Op de tekening hiernaast zie je de James Web ruimtetelescoop zoals deze straks zijn werk zal gaan doen. Het grote zonnescherm moet er voor zorgen, dat de temperatuur in het instrumentendeel van de telescoop zo laag mogelijk blijft. Tekening: NASA. Bron NOS Nieuws, 8 januari 2022.
Op de linker foto hieronder een foto van de 18 uitgevouwen spiegels van de JWS. Op de ene spiegel wordt het licht van een hemelobject gereflecteerd. De rechterfoto toont een compositie van de 18 spiegels van één en hetzelfde hemellichaam: HD-84406. Beide foto's: NASA/ESA/CSA/University of Arizona. Bron: BBC News, 13 februari 2022.
|
|
|
|
Meer over de voortgang van de JWST-missie lees je op de sites van de NOS en de BBC. De eerste foto's kwamen in april 2022 binnen.
Op deze infographic van de BBC valt het verschil in spiegelgrootte tussen de Hubble en James Webb goed op. De 18 afzonderlijke spiegels van de JWS kunnen afzonderlijk van elkaar worden ingesteld. Bron: BBC Science&Environment, 13 februari 2022.
De Melkweg in beeld
Het reisfotografie blog Capture the Atlas heeft onlangs de 25 mooiste inzendingen van Melkwegfoto's gepubliceerd. Deze foto bij de Taranaki werd gemaakt door Evan McKay uit Palmerston North, Nieuw-Zeeland.
|
Astriagraph satelliet-tracker
De Astriagraph is ontwikkeld door een team wetenschappers van de Universiteit van Texas&Austin (UT Austin Center for Space Research), onder leiding van Dr Moriba Jah. In real time kun je alle satellieten, die in een baan om de aarde draaien in beeld krijgen. Niet alleen de nu actieve kunstmanen, maar ook de reeds afgedankte exemplaren, gebruikte raketonderdelen en ander door de mens in de ruimte achtergelaten afval.
Klik hier voor de Astriagraph.
|
30 jaar Hubble
De Hubble ruimtetelescoop doet al 30 jaar z'n werk... en hoe? BBC Science maakte een verjaardagsreportage.
Meer over de spectaculaire foto's van Hubble: Hubble in 3D. Ook op Geo.de is er aandacht aan de verjaardag met een selectie van de mooiste beelden.
|
|
Tropomi gelanceerd
Op vrijdag 13 oktober 2017 is vanaf de basis Plesetsk in Rusland de Sentinel-5P satelliet met aan boord het Nederlandse Tropomi-instrument gelanceerd. De Sentinel-5P is de eerste Copernicus-missie die volledig in het teken staat van het monitoren van onze atmosfeer. De satelliet is gebouwd om een keur aan gassen in kaart te brengen, variërend van stikstofdioxide en koolstofmonoxide tot methaangas.
Lees meer over Tropomi. 
|
Europees Galileo GPS is bijna klaar
In december 2017 zijn alle Galileo satellieten in een baan om de aarde gebracht. Daarmee heeft Europa haar eigen GPS systeem. Europa wordt daarmee onafhankelijk van het Amerikaanse GPS-systeem, dat nu nog in hoofdzaak voor allerlei toepassingen, inclusief bijvoorbeeld in onze autonavigatiesystemen , wordt gebruikt.
Foto hierboven: een artist impression van Galileo IOV satelliet.
|
Deze foto werd op 25 augustus 2020 d00r NASA's Hubble Space Telescope gemaakt van Jupiter en één van haar manen, Europa. De opname toont een nieuwe, op 18 augustus ontstane storm, die met een snelheid van ongeveer 560 kilometer per uur over de planeet raast. De storm, of reeks stormen, in de oranje, witte en beige tinten is links van de rode vlek te zien. De 'Grote Rode Vlek' is een super-storm, die al sinds mensenheugenis over de planeet trekt. Deze storm neemt in omvang af, al is de diameter nog wel ongeveer 16.000 kilometer. Foto: NASA. Bron: TV1 News New Zealand/Associated Press.
Astronomie dichtbij
In elke provincie van Nederland vind je wel een sterrenwacht of observatorium en zijn er tal van verenigingen voor astronomie. Op de websites van de KNVWS en Astronomie.nl kun je zien welke sterrenwacht het dichtst bij jou in de buurt is. GeoGraphixs-leerlingen kunnen bij de meeste sterrenwachten zo naar binnen lopen. Kijk hier voor het vaste excursieprogramma. Daarnaast zijn er ook nog speciale activiteiten, zoals bij zons- en maansverduisteringen of meteorietenregens.
Nieuw bij het Observeum in Burgum is de digitale sterrenwacht. Bij bewolkt weer kun je toch een blik werpen op de sterrenhemel boven je. Bovendien kun je binnen enkele seconden naar onze buurplaneten en manen reizen óf je bezoekt een sterrenstelsel in de buurt.
|
Maak kennis met de boeiende ruimte om onze planeet en reis naar onze buurplaneten... Die reis begint bij een sterrenwacht bij jou in de buurt.
|
Hét ruimtevaartmoment van de 20e eeuw
|
Vooruitlopend op de 50ste verjaardag van de eerste maanlanding, op 20 juli 2019, heeft National Geographic een prachtige presentatie gemaakt.
Klik hier voor meer... 
De lancering van de Apollo-11. Foto: NASA.
Alles over het Apollo ruimtevaartprogramma vind je op de site van de NASA, of hier..
|
Op 20 juli, 1969, om 20.17.39 UTC landde de Eagle op de maan. Enkele uren later, zette astronaut Neil Armstrong als eerste mens voet op de maan......
|
International Space Station
Het International Space Station is op dit moment het grootste permanent bemande ruimtestation, dat op een hoogte van gemiddeld zo'n 400 kilometer hoogte in een baan om de aarde vliegt. Alles over het ISS vind je hier.
Het ISS hoog boven de Stille Oceaan, terwijl astronauten bezig zijn met werkzaamheden aan de Integrated Truss Structure. Het ISS is in enkele tientallen seconden over Nieuw-Zeeland gevlogen. Bij de antenne bovenaan is de zuidpunt van het Noordereiland te zien. Ook duidelijk waarneembaar is de Farewell Spit, de bijna 40 kilometer lange zandtong aan de noordwestkant van het Zuidereiland.
Foto: NASA.
Foto: NASA.
Het ontstaan van het Heelal
|
Hoe ons zonnestelsel en onze aarde ontstaan ?
Al zo lang de mensheid bestaat, wordt er nagedacht en gefilosofeerd over hoe de aarde, ons zonnestelsel en alles daarbuiten is ontstaan. Tot nu toe, is de 'Big Bang-theorie' de meest geaccepteerde theorie. Deze nieuwe National Geographic video neemt je mee naar het begin...
|
|
Is er leven buiten onze aarde ?
Wetenschappers denken vast en zeker van wel. Maar hoe vinden we buitenaards leven ? Bekijk de nieuwste inzichten in de NG reportage "Extraterestrial life probably exists. How do we search for aliens ?"
Vallende sterren
|
In deze nieuwe NG video Science 101 Meteor Showers vind je een korte inleiding over meteorieten.
Meer over meteorieten.
|
|
Maak je eigen foto's
|
De NASA stelt foto's beschikbaar voor beeldbewerking. Zo kun je zelf aan de slag met hoge resolutie foto's van onze maan, de planeten. Kijk maar eens naarnde mooie resultaten, zoals deze door Kevin M. Gill bewerkte foto van Jupiter. Duidelijk zichtbaar zijn de gigantische stormen in de atmosfeer.
Klik hier voor de NASA fotobewerkingssite.
Jupiter, foto bewerkt door Kevin M. Gill. Bron: BBC News 23 maart 2019.
|
|
Sinds een aantal jaren organiseert het Royal Observatory in Greenwich een fotowedstrijd, waarvoor fotografen, amateurs en professionals, hun foto's kunnen inzenden. Kijk hier voor een overzicht van de mogelijke winnaars van dit jaar. Wellicht brengt het jezelf ook op ideeën. Kijk hier en op de website van het Observatory voor meer.
|
|
Dat de foto's lang niet altijd met grote telescopen of lenzen hoeven te worden gemaakt bewijzen deze twee inzendingen. Ed Hurst (links) maakte een tijdopname van de sterrenhemel boven het Luna Park in Sydney, terwijl Matt Naylor zijn camera had opgesteld op de Jodrell Bank voor zijn foto van de grote Lovell telescoop on de volle maan.
Andere AstroGraphixs onderwerpen
|
De Geschiedenis van de Ruimtevaart
Ruimtevaart en Aardrijkskunde
Professor Oort en de Sterrenkunde
Fotografeer de maan
Ruimtevaart in het dagelijks leven
Op naar Mars
De ruimte boven jouw achtertuin
|
Reizen naar de Maan
Satellieten en Vallende Sterren
Een foto maken van de maan vanuit jouw achtertuin is goed mogelijk.... Hier vind je enkele tips.
|
Wubbo Ockels
Deze GeoGraphixs-opdracht, evenals alle andere AstroGraphixs-opdrachten zijn gemaakt als eerbetoon aan Wubbo Ockels, de eerste Nederlandse astronaut, die een grote inspirator bleek voor talloze mensen, niet alleen op het gebied van de ruimtevaart, maar vooral ook op het gebied van de bescherming van onze aarde. Wubbo Ockels overleed op 18 mei 2014 aan de gevolgen van kanker.
Deze GeoGraphixs-opdracht, evenals alle andere AstroGraphixs-opdrachten zijn gemaakt als eerbetoon aan Wubbo Ockels, de eerste Nederlandse astronaut, die een grote inspirator bleek voor talloze mensen, niet alleen op het gebied van de ruimtevaart, maar vooral ook op het gebied van de bescherming van onze aarde. Wubbo Ockels overleed op 18 mei 2014 aan de gevolgen van kanker.
Wubbo Ockels voor een door hem vanuit de Space Shuttle Challenger (STS-61A) gemaakte foto van Nederland. Bij zijn linker elleboog is Friesland te zien met de weerspiegeling van de zon op het water van de Friese Meren. Ook zijn de Zeeuwse Eilanden goed te zien. Foto: NASA.
Wubbo Ockels
28 maart 1946 - 18 mei 2014
28 maart 1946 - 18 mei 2014