El Niño en La Niña
|
El Niño zorgt voor opwarming van het zeewater langs de evenaar in de oostelijke Stille Oceaan. Dit heeft effecten voor het weer in grote delen van de wereld. El Niño was oorspronkelijk een sterke opwarming van de Stille Oceaan voor de kust van Noord-Peru en Ecuador.
|
Bronnen en Media
|
El Niño
El Niño is een prachtig voorbeeld van de omvangrijke wisselwerking tussen atmosfeer en oceanen, die op grote delen van de aarde het weer beinvloedt. Onder normale omstandigheden waaien in de Stille Oceaan rond de evenaar van oost naar west waaiende passaatwinden: van Zuid-Amerika naar Nieuw-Guinea.
De warme oceaanstromingen volgen deze winden. Langs de Zuid-Amerikaanse kust wordt het wegstromen de warme oceaanwater aangevuld met opwellend koud water uit de diepte.
In een El Niño-periode veranderen de passaatwinden tijdelijk van richting en waaien richting Zuid-Amerika. De warme oceaanstroming volgt die weg. Het opwellende koude water wordt teruggeduwd naar de diepte. Het gebruikelijke circulatiepatroon is omgekeerd. Dit verschijnsel vindt eens in de 3 tot 7 jaar plaats. El Niño duurt meestal enkele jaren, maar het kan ook langer zijn. Het is het krachtigste klimaat regulerende systeem op aarde.
De warme oceaanstromingen volgen deze winden. Langs de Zuid-Amerikaanse kust wordt het wegstromen de warme oceaanwater aangevuld met opwellend koud water uit de diepte.
In een El Niño-periode veranderen de passaatwinden tijdelijk van richting en waaien richting Zuid-Amerika. De warme oceaanstroming volgt die weg. Het opwellende koude water wordt teruggeduwd naar de diepte. Het gebruikelijke circulatiepatroon is omgekeerd. Dit verschijnsel vindt eens in de 3 tot 7 jaar plaats. El Niño duurt meestal enkele jaren, maar het kan ook langer zijn. Het is het krachtigste klimaat regulerende systeem op aarde.
El Niño veroorzaakt droogte en warmte in Australië, Indonesië, Brazilië, India en zuidelijk Afrika. Hevige regenval komt voor in het middenoosten van Afrika en langs de kust van Zuid-Amerika. Het aantal orkanen neemt af. In de Verenigde Staten zijn de winters minder streng.
El Niño van 2015 in beeld. Opvallend is de langgerekte zone boven de Grote Oceaan met een afwijkende hogere temperatuur van het zeewater aan het wateroppervlak. Foto: NOAA Science Photo Library. Bron: BBC Science & Environment, 27 november 2018.
|
Zeewatertemperatuur van augustus 2015 met El Niño zichtbaar langs de evenaar van de Stille Oceaan. De rode kleur geeft de hogere watertemperatuur dan normaal aan. (Bron: KNMI op basis van data van CPC/NCEP/NOAA).
|
La Niña
La Niña is de tegenhanger van El Niño. Ze zorgt ervoor, dat de zeewatertemperaturen in een deel van de Stille Oceaan nabij de evenaar lager zijn dan gemiddeld. Door een sterkere passaatwind komt meer koud water uit de diepe oceaan aan de oppervlakte. Bij een El Niño warmt de temperatuur van zeewater in de Stille Oceaan juist op.
La Niña leidt in het voorjaar vaak tot lagere temperaturen in het noorden van Zuid-Amerika, terwijl men Mexico een warmere lente mag verwachten. In de tropische en noordelijke Atlantische Oceaan, met uitzondering van de grote Antillen, wordt het voorjaar warmer dan normaal. Op de Filippijnen en in Indonesië veroorzaakt La Niña vrijwel altijd meer regen dan normaal. Het noordoosten van Brazilië heeft meer kans op natter weer dan normaal. Dat geldt ook voor West-Europa. Een ander aan La Niña gerelateerd effect, is het afnemen van 'windschering' (wind shear), de plotseling verandering van windrichting en windkracht aan het aardoppervlak en de hogere luchtlagen: het zorgt ervoor, dat tropische stormen (gemakkelijker) tot ontwikkeling kunnen komen.
In het algemeen kun je stellen, dat La Niña een verkoelend effect heeft op de temperatuur op aarde, maar dit effect wordt nagenoeg teniet gedaan door een temperatuursverhoging als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen.
La Niña leidt in het voorjaar vaak tot lagere temperaturen in het noorden van Zuid-Amerika, terwijl men Mexico een warmere lente mag verwachten. In de tropische en noordelijke Atlantische Oceaan, met uitzondering van de grote Antillen, wordt het voorjaar warmer dan normaal. Op de Filippijnen en in Indonesië veroorzaakt La Niña vrijwel altijd meer regen dan normaal. Het noordoosten van Brazilië heeft meer kans op natter weer dan normaal. Dat geldt ook voor West-Europa. Een ander aan La Niña gerelateerd effect, is het afnemen van 'windschering' (wind shear), de plotseling verandering van windrichting en windkracht aan het aardoppervlak en de hogere luchtlagen: het zorgt ervoor, dat tropische stormen (gemakkelijker) tot ontwikkeling kunnen komen.
In het algemeen kun je stellen, dat La Niña een verkoelend effect heeft op de temperatuur op aarde, maar dit effect wordt nagenoeg teniet gedaan door een temperatuursverhoging als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen.
|
|
In de laatste weken van oktober heeft zich in de Grote Oceaan ter hoogte van de evenaar en westelijk van het Zuid-Amerikaanse continent een gematigde tot krachtige La Niña ontwikkeld. La Niña zorgt hierbij voor een afkoeling van het oceaanwater. De verwachting is, dat ze nog minstens tot in het eerste kwart van 2021 actief zal zijn. Op de beide foto's is in blauw het oceaanwater met een lagere temperatuur weergegeven. Aan de rechterzijde van de foto is in grijs het Amerikaanse continent weergegeven. Foto's: NASA. Bron: BBC Science&Environment, 31 oktober 2020.
De Australische Meteorologische Diens (Bureau of Meteorology) maakte onlangs bekend, dat La Niña dit jaar voor het derde jaar op rij 'actief' is en zeer waarschijnlijk verantwoordelijk is voor de hevige regenval in o.a. het oosten van Australië. Zie 'Rare 'triple-dip' of La Niña declared', BBC Weather 13 September 2022. Dat wordt ook gemeld in een wat recenter bericht van de BBC 'Recent, rapid ocean warming ahead of El Niño alarms scientists' van de hand van Matt McGrath and Mark Poynting (BBC Climate and Science team), gepubliceerd op 22 mei 2023.
Lees ook het artikel 'Hot Stuff' in de New Zealand Geographic van mei/juni 2022.
Boven: De gemiddelde temperatuur van het zeewater, gemeten aan het oppervlak, tussen de jaren 2011 en 2022 in °C.
Rechts: De gemiddelde temperatuur van het zeewater in maart 2023, gemeten aan het oppervlak in °C, vergeleken met de maart-temperatuur over de jaren van 1951 tot en met 1980. Bron: Voor beide kaarten zijn de gegevens afkomstig van het ECMWF ERAS. Gepubliceerd door BBC Science&Environment, 25 april 2023. |
|
Bronnen en media
|
In deze korte BBC-video wordt El Niño en de effecten daarvan uitgelegd.
meer:
Climate change: Sudden heat increase in seas around UK and Ireland, Justin Rowlatt, BBC Science, 19 juni 2023
El Niño planet-warming weather phase has begun, Matt McGrath, BBC Science, 10 juni 2023.
|
|