Furdgum
|
Furdgum (Firdgum), een klein terpdorp in het noorden van Westergo, werd gebouwd op een kelderwal in het Friese Waddengebied. De ontstaansgeschiedenis van het dorp is het onderwerp van deze keuze-opdracht. Je kunt ook kiezen voor Winaam (Wijnaldum) of voor Hegebeintum (Hogebeintum) in Oostergo.
Alleen de klokkentoren van de Sint Nicolaaskerk is bewaardgebleven. Een groot deel van de terp van Furdgum is afgegraven (VRS4935).
|
|
Noordwest Fryslân in de vroege Middeleeuwen, met de terpen van Winaam (Wijnaldum), Furdgum (Firdgum) en Hegebeintum (Hogebeintum). Deze drie terpen staan centraal in de GeoGraphixs workshops.
Kaartbron: Archeologie op de kaart.
Kaartbron: Archeologie op de kaart.
Een schets van de meest noordwestelijke kwelderwal, rond het jaar 750, met daarop de nederzettingen, die later zouden uitgroeien tot de terpdorpen Seisbierrum (Sexbierum), Easterbierrum (Oosterbierum), Tsjummearum (Tzummarum), Furdgum (Firdgum) en Minnertsgea (Minnertsga) . Bron: Yeb Hettinga Skoalle, Firdgum. Deze serie tekeningen verschenen in de jaren '70 in "Barradiel Meienoar Ien" in een reeks over de onstaansgeschiedenis van deze dorpen. De auteur van de artikelen was de heer Kreger.
Furdgum rond het jaar 750.
|
Furdgum rond het jaar 1000.
|
Furdgum rond het jaar 1250.
|
Furdgum rond het jaar 1500.
|
|
Opdrachten
1. Maak van het gebied, zoals je dat in de bovenstaande kaartje ziet begrensd, een luchtfoto. Centreer je kaart op de kerktoren van het dorp Firdgum. Je kunt hiervoor Google Earth of NG Interactive MapMaker gebruiken.
2. Gebruik voor deze opdracht MapMaker.
Teken zo nauwkeurig mogelijk op de foto de kwelderrug(gen) in de foto. Doe dit bij voorkeur in de Topokaart van MapMaker. De hoogte informatie is op dit schaalniveau niet beschikbaar. Gebruik hiervoor de topografische kaart. De papieren versie is beschikbaar in de GeoGraphixs Mediathek; online vind je de digitale kaart op Friesland op de Kaart. 3. Gebruik voor deze opdracht de kaart van Barradeel in Atlas van Eekhoff (1849). Deze kun je downloaden vanaf de website Friesland op de kaart.
Extra
Furdgum op schaal
Je kunt bij dit onderwerp ook nog een 3-D opdracht uitvoeren: schaalmodel van een terp in het Fries-Groningse kweldergebied.
Voor het maken van het model kun je de terp van Furdgum als voorbeeld nemen. Je zou bij het maken van het model kunnen kiezen voor de terp zoals deze er voor het afgraven uit heeft gezien. Een andere mogelijkheid is dat je de huidige terp als uitgangspunt neemt, of dat je je alleen richt op een schaalmodel van het zodenhuis.
Je kunt ook een andere terp voor jouw model kiezen. Overleg voor de zekerheid eerst met je docent. |
Bronnen en Media
Luchtfoto van Furdgum. De klokkentoren is duidelijk te herkennen. Bron: National Geographic Interactive MapMaker 2016.
Barradeel in de Atlas van Eekhoff (1849). Op de website Friesland op de Kaart vind je vele historische kaarten.
Het zodenhuis bij het Yeb Hettinga Museum.
|
Kaart van de voormalige Grietenij Barradeel op het informatiebord bij het Yeb Hettinga Museum, dat gevestigd is in de voormalige school van Furdgum.
Gezicht op Furdgum.
Op reis naar Furdgum
Afhankelijk van het lesprogramma op jouw school is er in de maanden mei en juni een excursieprogramma. In de excursie gaan we terug naar het jaar 700, het jaar waarin de eerste mensen zich min of meer permanent in dit kustgebied vestigden. Het landschap zag er nogal iets anders uit dan dat van tegenwoordig.
Afhankelijk van het lesprogramma op jouw school is er in de maanden mei en juni een excursieprogramma. In de excursie gaan we terug naar het jaar 700, het jaar waarin de eerste mensen zich min of meer permanent in dit kustgebied vestigden. Het landschap zag er nogal iets anders uit dan dat van tegenwoordig.