Helgoland

Het eiland Helgoland* ligt in de Duitse Bocht van de Noordzee, op zo'n 42 kilometer pal ten noorden van het Duitse waddeneiland Wangerooge. Het eiland behoort tot de Kreis Pinneberg in de deelstaat Schleswig-Holstein. In het verleden is het eiland onderdeel geweest van Denemarken en van het Verenigd Koninkrijk, maar sinds 1890 is het Duits grondbezit. Het had niet veel gescheeld, of het eiland was door de zware bombardementen tijdens en aan het eind van de Tweede Wereldoorlog van de aardbodem verdwenen. In april 1947 is nog gepoogd, het eiland met een grote hoeveelheid explosieven op te blazen.

Helgoland is bekend van de roodbruine kleur van de Bontzandsteen, de 'Lange Anna' en van de vele duizenden vogels, die hun thuis op de kliffen hebben. Sinds het begin van de jaren '90 broedt de Jan van gent op de kliffen aan de noordwestpunt van het eiland. Kijk hier voor foto's van 'de Ginten fan it Hilgelân'.

Lange tijd bestond Helgoland uit één eiland, maar tijdens Nieuwjaarsvloed in de vroege morgen van 1 januari 1721 ontstonden er ten gevolge van zware zandafslag twee eilanden:

Helgoland (Hauptinsel) met een oppervlakte van 1,7 km² bestaande uit het in het Trias afgezette Bontzandsteen. Op het 'Oberland' bevindt zich het hoogste punt van Helgoland, de 'Pinneberg', met een hoogte van 61,3 meter boven NHN en is daarmee het hoogtste punt in alle Frieslanden. Het andere, lage deel wordt het 'Unterland' genoemd.
Düne ('de Halem' in het Noord-Fries) is een met zand bedekte dagzoom van kalksteen uit het Jura en heeft een oppervlakte van 0,7 km². De grootste breedte is (in westnoordwest-oostzuidoostelijke richting maximaal 1,25 km lang en in noordoost-zuidwestelijke richting tot 850 meter breed. Het hoogste punt van Düne is 9,2 m boven NHN (NormalHöhenNull).

Ten tijde van de volkstelling in 2011 telden Helgoland en Düne samen 1.265 inwoners.

Het Oberland (links) is vanuit het Unterland te bereiken via een trap en lift, alsmede twee smalle en steile weggetjes.
Foto van één van de schaalmodellen in het Helgoland Museum.

Schaalmodel van Helgoland en Düne (boven op de foto). Op Düne bevindt zich een klein vliegveld, vanwaar de OLT een dagelijkse lijndienst uitvoert naar Büsum en Nordholz (Cuxhaven). De veerdiensten vanuit Büsum, Cuxhaven en Wilhemshaven maken gebruik van de haven op de uitbouw van het Unterland. Op de foto rechts: Gezicht op Düne vanaf het Oberland.

* De Helgolanders spreken van: Deät Lun , 'Het Land'. Hun taal, de Halunder Spreek, is een dialect van het Noord-Fries. In ons eigen West-Lauwers Fries wordt het eiland Hilgelân (Heilig Land) genoemd. Die betekenis komt ook in de Engelse benaming: Heligoland en in het Duits: Helgoland terug.

Rechts: Eens in de drie jaar vindt het Friesen-droapen ('Friese ontmoeting'), een meerdaags cultureel festival, op Helgoland plaats. Het is een samenwerkingsproject van de Fryske Rie, de gemeente Helgoland en het bondsland Sleeswijk-Holstein.
Het festival kent bijdragen uit alle Frieslanden, van het Nederlandse West-Friesland tot aan Noord-Friesland in het Duits-Deense kustgebied, alsmede uit het Saterland, Land Wursten en Land Würden.

Sinds begin februari 2021 staat het Nordfrasch Online Uurdbök (Noordfries Woordenboek) online en biedt de mogelijkheid woorden van die taal naar het Duits te vertalen. Wellicht wordt het op een later moment nog mogelijk de woorden rechtstreeks naar ons (West-Lauwers) Frysk te vertalen.