Kaartprojecties
Omdat de aarde een bol is, is het onmogelijk het aardoppervlak zonder vervormingen op een plat vlak, een atlaskaart, weer te geven. In de loop van de eeuwen hebben kaartmakers zich daarmee bezig gehouden. Zo ontstonden verschillende manieren om de aarde op een kaart over te brengen. Een cartograaf, heeft het dan over kaartprojectie. Er bestaan twee groepen van kaartprojectie met elk hun eigenschappen: conforme en equivalente kaartprojecties.
Conforme en equivalente kaartprojectie
In een conforme kaartprojectie is de verhouding van een afstand op de kaart gelijk aan die op het aardoppervlak. Dit geldt voor een zeker punt in alle richtingen. Elk punt is hoekgetrouw. Er treedt geen vervorming van het in kaart gebrachte aardoppervlak op, maar wel vergroting of verkleining.
Voor een equivalente projectie geldt, het in kaart gebrachte aardoppervlak over het hele kaartgebied oppervlaktegetrouw is, dat betekent, dat in kaart gebrachte gebied is in oppervlak gelijk is, maar er wel sprake is van vervorming van dat gebied op de kaart.
Voor een equivalente projectie geldt, het in kaart gebrachte aardoppervlak over het hele kaartgebied oppervlaktegetrouw is, dat betekent, dat in kaart gebrachte gebied is in oppervlak gelijk is, maar er wel sprake is van vervorming van dat gebied op de kaart.
Afhankelijk van de aan de kaart gestelde eisen en het af te beelden gebied, is een projectie meer of minder geschikt. In deze workshop kijken we naar de belangrijkste en meest gebruikte kaartprojecties. Daarnaast kijken we ook naar de opzet van coördinatensystemen en afbeeldingsmethoden.
Kegelprojectie
Bij deze projectie wordt het aardoppervlak geprojecteerd op een kegelvormig vlak, waarvan de as de aardas is. De meridianen worden op de kaart weergegeven als rechte lijnen vanaf de noord- of zuidpool. De paralellen zijn weergegeven als cirkel.
Een kegelprojectie is geschikt voor kleinere gebieden, waardoor er in verhouding geringe vertekeningen in vorm en oppervlakte plaatsvinden. Bovendien zijn afwijkingen in afstanden dan betrekkelijk klein.
We onderscheiden:
-equivalente projectie: de oppervlakteverhoudingen komen overeen met de werkelijke oppervlakte.
-conforme (hoekgetrouwe) projectie: de hoeken op de kaart zijn afgebeeld zoals ze ook op het aardoppervlak voorkomen.
-equidistante projectie: de afstandsverhoudingen vanaf de raaklijn van de kegel zijn gelijk aan de werkelijkheid. Naarmate je verder van de raaklijn afkomt, is de afwijking groter. Men spreekt ook wel van afstandsgetrouwe projectie.
Een kegelprojectie is geschikt voor kleinere gebieden, waardoor er in verhouding geringe vertekeningen in vorm en oppervlakte plaatsvinden. Bovendien zijn afwijkingen in afstanden dan betrekkelijk klein.
We onderscheiden:
-equivalente projectie: de oppervlakteverhoudingen komen overeen met de werkelijke oppervlakte.
-conforme (hoekgetrouwe) projectie: de hoeken op de kaart zijn afgebeeld zoals ze ook op het aardoppervlak voorkomen.
-equidistante projectie: de afstandsverhoudingen vanaf de raaklijn van de kegel zijn gelijk aan de werkelijkheid. Naarmate je verder van de raaklijn afkomt, is de afwijking groter. Men spreekt ook wel van afstandsgetrouwe projectie.
Cilinderprojectie
Het aardoppervlak wordt geprojecteerd op een cilindervormige kaart. Het kaartvlak raakt de aarde op de evenaar en het middelpunt van de aarde is het centrum van de projectie. In deze projectie worden paralellen en meridianen als haaks op elkaar staande rechte lijnen getekend. De oppervlakte vertekening neemt toe naarmate de afstand tot de evenaar groter wordt. Dit type projectie werd vooral in de scheepvaart gebruikt. Een bekend voorbeeld van cilinderprojectie is de Mercatorprojectie.
Azimutale projectie
Bij deze projectie wordt het aardoppervlak op een plat vlak afgebeeld, waarbij het kaartvlak evenwijdig aan de evenaar ligt. Het kaartvlak raakt de aarde aan de noord- of zuidpool.
-transversale projectie: het projectievlak ligt evenwijdig aan de aardas.
-orthografische projectie: de projectielijnen staan loodrecht op het projectievlak.
-transversale projectie: het projectievlak ligt evenwijdig aan de aardas.
-orthografische projectie: de projectielijnen staan loodrecht op het projectievlak.
Bronnen en media
Geodesie, de Aarde verdeeld en verbeeld, berekend en getekend - Eric Berkers e.a., Walburg Pers, Zutphen, 2004. ISBN 9057302950
Deze video van BuzzFeed laat je zien, hoe verschillende projectie, oppervlakte en afstanden kunnen 'vervormen'.
Op de website thetruesize.com zie je wat kaartprojectie met de oppervlaktepresentatie van een land doet.
|