Middelsee
De Middelzee (in het Fries: Middelsee) of Boorndiep was ooit een goed bevaarbare (middeleeuwse) zeearm, die onze provincie eigenlijk in twee delen splitste: de Middelzee vormde de scheiding tussen Westergo en Oostergo.
De Middelzee begon ten oosten van Bolsward, boog ten noorden van het huidige Sneek naar het noorden. Haar 'monding' lag in wat nu Het Bildt is, ten zuiden van het Borndiep tussen Ameland en Terschelling. De benaming 'Borndiep/Boorndiep' verwijst nog naar de oorsprong van de Middelzee. Andere benamingen voor de Middelzee zijn 'Bordine' en 'Boorne'. De naam is ook nog terug te vinden in de dorpsnaam Aldeboarn. De zeearm verwijdde de loop van het riviertje de Boorne tot een zeearm. Dit riviertje mondde toen bij Rauwerd (Raerd) in de Middelzee. Sinds enkele jaren is Raerd het startpunt/finishplaats van de Slachtemarathon. De Middelzee vormde een verbinding met de Marne die van Bolsward naar het westen liep en een zijtak was van het zeegat het Vlie, tussen Terschelling en Vlieland. Rond 1100 werd de verbinding tussen de Marne en de Middelzee bij Bolsward verbroken. Hierdoor begon de dichtslibbing van de Middelzee te versnellen. Voor 1200 was het zuidelijke deel al dichtgeslibd. Ook het ontstaan van de Zuiderzee bevorderde de dichtslibbing. Tussen 1200 en 1300 slibde de Middelzee tot aan Het Bildt dicht. Uit die tijd stammen verschillende dijken. Van het westen naar het oosten liggen: De Krinserarm van 1240 tussen Rauwerd en Oosterwierum, de Boksumerdyk van rond 1275 tussen Boksum en Goutum en de Skrédyk tussen Beetgumermolen en Britsum van rond 1300. De gebieden die ontstonden door de dichtslibbing van de Middelzee werden de Nieuwlanden genoemd. Het Bildt is ontstaan uit verdere opslibbing van het oude Middelzeegebied. Het is "opgebild" land; "opbillen" is een oud woord voor opslibben. Het gebied wat we nu 'Friesland Buitendijks' noemen is in feite ook nog opslibbing in het stroomgebied van de vroegere Middelzee. Tussen Rauwerd en Bolsward ontstonden aan de zuidkant van de dichtgeslibde Middelzee de Friese Hempolders. Door het midden van de Middelzeepolder van Scharnegoutum tot de Boksumerdyk is de Sneekertrekvaart of Zwette gegraven. Nijland en Roodhuis (Reahûs) Sint Annaparochie, Sint Jacobiparochie, Vrouwenparochie en Oude- en Nieuwe Bildtzijl liggen in het oude Middelzeegebied. De Kromme Rij en Holle Rij zijn riviertjes nabij Oude Bildtzijl. Dit zijn oorspronkelijke stromen van de oude Middelzee. |
Deze kaart in het Bezoekerscentrum van de terp van Hegebeintum toont het 'eiland' Westergo, dat van de rest van Fryslân wordt gescheiden door de Marne en de Boorne, die uitmondt in de Middelzee.
|