Saltfjellet-Svartisen - Noorwegen
In het bezoekerscentrum van het Storfjord Nasjonalpark in Noorwegen zie je wat het ijs met het Noorse landschap heeft gedaan, of beter nog hoe het ijs het landschap vormde. Een paar kilometer verder kun je in het echt zien, wat het landijs doet. Op meerdere plaatsen rondom Saltfjellet-Svartisen vind je tal van gletsjers. Wij van GeoGraphixs bezochten onlangs de Austerdalsbreen en de Engabreen.
A. De laatste ijstijd begon zo'n 115.000 jaar geleden. De grootste uitbreiding van het zeeijs en het ijs op land werd ongeveer 20.000 jaar geleden bereikt. De gemiddelde temperatuur lag tussen de 6 en 8 graden lager dan tegenwoordig. De zeespiegel was maar liefst 120 meter lager dan nu: een enorme hoeveelheid water was opgeslagen in de ijsmassa op het land. Zo goed als heel Scandinavië wordt bedekt door een dikke ijslaag Door het gwicht wordt het onderliggende land naar beneden gedrukt. Ongeveer 27% van het landoppervlak van de aarde was met ijs bedekt. opvallend was, dat de ijsbedekking van Groenland en Antarctica maar net iets groter was dan tegenwoordig. Nu is nog slechts 10% van het landoppervlak van de aarde met ijs bedekt.
B. Rond 10.000 jaar geleden komt er een eind aan de ijstijd. Het ijs begint te smelten, door het afnemende gewicht komt de aardkorst langzaam omhoog, vooral in de eerste 2000 jaar na het eind van de ijstijd. Door het smeltende ijs stijgt ook de zeespiegel.
C. De zeespiegel is rond 9.500 jaar geleden zo ver gestegen, dat de laaggelegen gebieden van Scandinavië overstromen.
D. Nu het overgrote deel van het ijs is gesmolten, komt Scandinavië verder omhoog.
|
De Engabreen in augustus 2019. Het Duitse cruiseschip 'Berlin' in het Holandsfjord verdwijnt bijna in het niet. Tussen de oever van het fjord en de gletsjertong ligt nog het Engabrevatnet, op de tekening hieronder aangegeven als nieuwgevormd gletsjermeer (nydannet bresjø). Sinds 1750 heeft de Engabreen zich bijna 2500 meter teruggetrokken.
Overzichtstekening van de Engabreen, op een informatiepaneel aan de weg langs het Holandfjord. Nunatak=boven het ijs uitstekende bergtop; Breplatå=gletsjerplateau, firnbekken; Likevektslinje=evenwichtslijn; Bresprekker=scheuren/spleten in het gletsjerijs; Brearm=gletsjertong;Breelvdelta=delta(monding) van de gletsjerrivier.
De Austerdalsisen is relatief gemakkelijk te bereiken. Na een boottochtje van zo'n 20 minuten over het Svartisvatnet volgt een wandeling van een dik uur sta je bij de tongpunt van de gletsjer. Pas dan hoor je het kraken van het ijs en zie het smeltwater weg stromen, maar bovenal zie je die prachtige blauwe kleuren van het ijs. Foto van kaart op het informatiebord bij de parkeerplaats aan het Svartisvatnet.