Vlieland in kaart
Het Vlie en Amelander Gat, 1632, Willem Jansz. Blaeu. Koperdruk.
Deze kaart, van de hand van Willem Janszoon Blaeu, zal menig schipper behulpzaam zijn geweest, die vanaf de Noordzee naar de Zuiderzee voer. Willem Janszoon Blaeu (1571 - 1638) was astronoom, cartograaf, globe en instrumentenmaker, auteur van zeemansgidsen, drukker, uitgever en boekverkoper. Hij was de stichter van de beroemde firma Blaeu in Amsterdam en onder andere uitgever van de zeemansgidsen "Licht de Zeevaart" (1608 tot 1637) en "Zeespiegel" (1623 tot 1658). Deze kaart was opgenomen in "Zeespiegel". Deze kaart is aangeschaft met financiële steun van de Cultuur Historische Vereniging Eilandt Flielandt. Collectie Tromp's Huys. (VRS4109).
Deze kaart, van de hand van Willem Janszoon Blaeu, zal menig schipper behulpzaam zijn geweest, die vanaf de Noordzee naar de Zuiderzee voer. Willem Janszoon Blaeu (1571 - 1638) was astronoom, cartograaf, globe en instrumentenmaker, auteur van zeemansgidsen, drukker, uitgever en boekverkoper. Hij was de stichter van de beroemde firma Blaeu in Amsterdam en onder andere uitgever van de zeemansgidsen "Licht de Zeevaart" (1608 tot 1637) en "Zeespiegel" (1623 tot 1658). Deze kaart was opgenomen in "Zeespiegel". Deze kaart is aangeschaft met financiële steun van de Cultuur Historische Vereniging Eilandt Flielandt. Collectie Tromp's Huys. (VRS4109).
'Nieuwe Pascaert waar in te sien is de gaten van Texel en 't Vlie, 1650', Johannes van Keulen.
Oost-Vlieland profiteerde in de 17e eeuw van de toenemende handel vanuit Amsterdam naar alle delen van de wereld. Tijdens de reis lagen kapers op de loer. Koopvaardijschepen gingen daarom vaak in een konvooi en werden dan begeleid door een schip met wapens aan boord. Zo'n konvooi verzamelde zich op de rede bij Vlieland. Vanaf het eiland werden de schepen bevoorraad en tijdens het wachten verpoosde de bemanning zich in een van de vele kroegen die het dorp rijk was. Het dorp Oost-Vlieland werd zodoende belangrijker dan het dorp West-Vlieland, dat zijn rijkdom vooral aan de walvisvaart te danken had. De kaart (koperdruk) is vervaardigd door Johannes van Keulen. Collectie Tromp's Huys. (VRS4102).
Oost-Vlieland profiteerde in de 17e eeuw van de toenemende handel vanuit Amsterdam naar alle delen van de wereld. Tijdens de reis lagen kapers op de loer. Koopvaardijschepen gingen daarom vaak in een konvooi en werden dan begeleid door een schip met wapens aan boord. Zo'n konvooi verzamelde zich op de rede bij Vlieland. Vanaf het eiland werden de schepen bevoorraad en tijdens het wachten verpoosde de bemanning zich in een van de vele kroegen die het dorp rijk was. Het dorp Oost-Vlieland werd zodoende belangrijker dan het dorp West-Vlieland, dat zijn rijkdom vooral aan de walvisvaart te danken had. De kaart (koperdruk) is vervaardigd door Johannes van Keulen. Collectie Tromp's Huys. (VRS4102).
D'Schets van de rheede in 't Vlie de Sloot en 't inkoomen der differente zeegaten', vervaardigd door Jacob Olphert Vaillant aan het eind van 18e eeuw. Deze kopie naar de kaart van Vaillant maakt deel uit van de Collectie Tromp's Huys, Vlieland. Jacob Olphert Vaillant, De maker van deze kaart, was admiraliteitsofficier en hydrograaf. Hij had kritiek op bestaande zeekaarten. Wellicht is dat de oorsprong van deze kaart. Hij tekende de originele kaart in 1780. Deze kopie is waarschijnlijk van iets latere datum. Het accent ligt op platen en geulen, met dieptecijfers. Om de Zuiderzee te kunnen bevaren waren goede kaarten onmisbaar. Door de veranderende zeebodem moesten kaarten veelvuldig herzien worden. Er werden dan ook regelmatig nieuwe metingen gedaan. De meeste schippers riepen echter de hulp van een loods in om zonder schade om de platen en zandbanken heen te manoeuvreren. Deze loodsen waren vaak van Vlieland of Terschelling afkomstig en kenden het wat op hun duimpje. Foto van de kaart in Tromp's Huys (VRS4088).
De Gemeente Vlieland, in 1866 en 1867. Cartograaf: Jacob Kuijper.
Deze twee kaarten komen uit de gemeenteatlas van Nederland, vanaf 1871 uitgegeven door Hugo Suringar te Leeuwarden. De atlas bevat 1210 litho's waarvan de gemeentegrenzen met de hand zijn ingekleurd. De gemeente Vlieland maakte destijds deel uit van de provincie Noord-Holland. Sinds de Tweede Wereldoorlog is Vlieland weer ingedeeld bij de provincie Friesland. De kaart met de roodbruine grens is gemaakt in 1866. Vlieland telde toen 600 inwoners. De andere kaart is gemaakt in 1867. Vlieland telde toen 661 inwoners. De slufter ten westen van het Posthuis steekt op de kaart uit 1867 een stuk dieper het land in. Niet alle kaarten in de atlas met dezelfde kleur zijn ingetekend: ze werden veelal door kinderen van gekleurde lijnen voorzien. Het kwam ook wel voor, dat de kaarten compleet werden ingekleurd om zo de decoratieve waarde te verhogen. Koperdruk, ingekleurd. Tromp's Huys, bruikleen CHV Eilandt Flielandt. (VRS4090). Onder: Schetskaart West-Vlieland en de Hors, 1873 door Johannus Ludovicus Kikkert. Koperdruk
Collectie Tromp's Huys. (VRS4084). |
Op deze kaart is de postroute over de Hors, van het posthuis in de richting van Texel, ingetekend. In de 17e eeuw nam het aantal schepen op de rede van Vlieland, het Vlie, almaar toe. De eigenaren van die schepen en de handelaren wilden in contact blijven met de schippers. Daartoe werd een postdienst ingericht. De vertrekkende koopvaarders verstuurden hun laatste berichten. De terugkerende kondigden hun komst te Amsterdam aan. De brieven gingen met paard en wagen van Oost-Vlieland naar de Hors. Daar roeide de postrijder in een vlet naar Texel en werd de post verder naar Amsterdam gebracht. Deze postroute via Texel is tot 1923 in gebruik geweest. (VRS4084).
Nieuwe Caerte waerinne vertoont wordt de gansche Vaert van Amsterdam over de Watten tot de stadt Hamborch toe
Op deze kaart, in 1634 gemaakt door Hendricus Hondius, is het waddengebied tot voorbij de monding van de Eems getekend. In de 17e eeuw bloeide de handel en scheepvaart met het Verre Oosten. Ook met de landen rond de Oostzee werd handel gedreven. Het belangrijkste artikel was graan. Dit werd via de Zuiderzee naar Amsterdam gevaren en daar verhandeld. De oostzeevaarders hadden hun verzamel- en vertrekpunt op de rede onder Vlieland, het Vlie. Via de Vliestroom konden de schepen de rede bereiken. Koperdruk. Collectie Tromp's Huys. (VRS4106).