Watercirculatie op aarde
De zeeën en oceanen vervullen een belangrijke rol in de warmtehuishouding van de aarde. Ze vormen een dynamisch systeem en zijn continue in beweging. Een aanzienlijk deel van het door de zon verwarmde water bevindt zich in de bovenste honderd meter van oceanen, zeeën en grote meren; de zonnewarmte wordt hier 'opgeslagen'. Dankzij de grote opslagcapaciteit vormen ze een gigantische warmtebuffer en hebben ze een grote invloed op klimaat en weer. In tegenstelling tot water hebben de continenten vrijwel geen warmteopslagcapaciteit.
Net als bij de luchtcirculatie op aarde, verplaatst ook water warmte-energie, zij het, dat het een minder snel medium is dan lucht.
Net als bij de luchtcirculatie op aarde, verplaatst ook water warmte-energie, zij het, dat het een minder snel medium is dan lucht.
|
Het grote oceaan transport
Oceaanstromen stuwen warm en koud water tussen de vier belangrijkste bekkens, de Grote Oceaan, de Atlantische Oceaan, de Indische Oceaan en de Noordelijke Ijszee van de tropische zone richting de beide polen én andersom. Stromingen aan het aardoppervlak en in de diepte sturen samen de grootschalige oceaancirculatie rond de wereld aan. De oppervlakte stromingen worden veroorzaakt door op de grote windsystemen, met name de passaten bij de evenaar. De winden, die gedurende een langere tijd uit één richting waait, doen de stroming in het water ontstaan. Stromingen in de diepte worden aangedreven door variaties in temperatuur en zoutgehalte. Warm water met een laag zoutgehalte stroomt van de tropische Grote- en Indische Oceaan rond Zuid-Afrika naar het noorden van de Atlantische Oceaan. Daar koelt het af en wordt zwaarder. Het zakt naar een diepte van enkele kilometers en stroomt via de evenaar richting zuidpool. Het komt er samen met koud, dalend poolwater en stroom terug richting Grote- en Indische Oceaan. |
Vereenvoudigde weergave van de belangrijkste waterstromen tussen de vier belangrijkste bekkens op aarde: de Grote Oceaan, de Indische Oceaan, de Atlantische Oceaan en de Noordelijke Ijszee.
Bron: Natuurmuseum Terschelling. VRS3249. |
|
Een zeestroom heeft invloed op de temperatuur van het aangrenzende land. De Noord-Noorse havenstad Hammerfest ligt op 70°39' Noorderbreedte. De haven is nagenoeg de gehele winter ijsvrij. De temperatuur is er slechts enkele graden onder nul. Het is te danken aan de warme Golfstroom, die relatief warm water van de Golf van Mexico naar de Noorse kusten voert. Dankzij deze golfstroom en de overheersende westenwinden, wordt het in de kustgebieden van Noordwest-Europa nooit echt koud. Aan de Canadese noordoostkust ligt (in Nunavut, op Baffin Island), op bijna de zelfde geografische breedte (70°28' NB) als Hammerfest, de kleine nederzetting van Clyde River. Het vriest er in de winter meer dan dertig graden. De haven ligt dicht met ijs. (Kijk hier voor klimaatdata van Clyde River en hier voor Hammerfest in Noorwegen).
|
Klimaatgrafiek van Clyde River, Nunavut, op basis van gegevens verzameld tussen 1985 en 2015. Bron: Timeanddate.org
|
Invloed op de klimaten
Er is een grote warmteuitwisseling tussen de warme oppervlaktestroming en de atmosfeer. Het warmtetransport door de oceanen heeft daardoor een grote invloed op de klimaten op aarde. Veranderingen in dit oceantransport brengt grote veranderingen in klimaten met zich mee.
Er is een grote warmteuitwisseling tussen de warme oppervlaktestroming en de atmosfeer. Het warmtetransport door de oceanen heeft daardoor een grote invloed op de klimaten op aarde. Veranderingen in dit oceantransport brengt grote veranderingen in klimaten met zich mee.
'The Meeting Point': Te Rerenga Wairua (Cape Reinga) markeert het scheidingsvlak van de Tasman Zee (links) en de Pacifische Oceaan (rechts). De Maori zien deze turbulente wateren als het ontmoetingspunt van de mannelijke zee (Te Moana Tapokopoko a Tawhaki) en Te Tai o Whitireia (de vrouwelijke zee). Daar waar beide samenkomen vormen zicht krachtige draaikolken, zoals die door de roeiers van een waka ontstaan. Man en vrouw komen hier samen - en nieuw leven ontstaat. VRS4462.
Titelfoto: Bij Cape Reinga, op het noordelijkste punt van het Noordereiland van Nieuw-Zeeland ontmoeten de Tasman Zee en de Grote Oceaan elkaar.