De steentijd
Met Steentijd  (stenen tijdperk) wordt de periode uit de prehistorie aangeduid, waarin mensen, naast werktuigen en gereedschappen van hout en been, stenen werktuigen gebruikten. Wanneer mensen steeds meer gebruik maken van metalen werktuigen, komt de Steentijd tot een eind en begint de Bronstijd. 
De duur van de Steentijd is voortdurend onderwerp van discussie geweest en is afhankelijk van de plaats op aarde. Voor ons deel van de wereld beslaat de Steentijd de periode van zo'n 2,5 miljoen jaar geleden tot aan het einde van de laatste ijstijd, het Weichselien, ongeveer 11.500 jaar geleden.
Een bot wordt met een vuursteen bewerkt. Observeum, Burgum.
De Steentijd wordt doorgaans onderverdeeld in drie fasen:
  • het vroeg-paleolithicum (of de Oude Steentijd), verreweg de langste periode, van ongeveer 2,5 miljoen jaar geleden tot het einde van de laatste ijstijd, ongeveer 11.500 jaar geleden.
  • het mesolithicum (de Midden Steentijd) is een aanduiding voor culturen van jager-verzamelaars vanaf het einde van de laatste ijstijd (11.500 tot 5.300 jaar geleden).
  • het neolithicum (de Jonge of Nieuwe Steentijd) is een aanduiding voor culturen waar landbouw het belangrijkste middel van bestaan was (5.300 - 3.200 jaar geleden).
In de Oude Steentijd gebruikten mensen ongeslepen stenen gereedschap. Het waren jager-verzamelaars genoemd, die leefden van de jacht en van vruchten en planten, die ze in de natuur vonden.  Bij de jacht maakten ze gebruik van eenvoudige houten, botten of stenen gebruiksvoorwerpen zoals vuistbijlen. In deze periode gingen mensen, waarschijnlijk Homo habilis en mogelijk ook Paranthropus boisei, ook steeds meer in groepen leven.

Toen rond 11.500 jaar geleden de laatste ijstijd ten einde kwam, steeg de zeespiegel per jaar met ongeveer twee centimeter.  Het bewoonbare gebied van ons westelijke- en noordwestelijke kustgebied werd daarmee aanzienlijk kleiner. De jagers-verzamelaars begonnen zich ook toe te leggen op het vissen. De stenen werktuigen werden steeds verfijnder.  In de Midden Steentijd dateert ook het begraven van overleden gezinsleden met hun eigendommen.
Ondanks deze veranderingen is er niet echt sprake van cultuurontwikkeling in de Midden Steentijd. Om die reden wordt er in veel landen niet gesproken over een Midden Steentijd, enkel over de Oude en Nieuwe. In Nederland beschouwt men de Midden Steentijd wel als periode, vanwege bepaalde archeologische vondsten, al is er geen duidelijk criterium om de Oude- van de Midden Steentijd te onderscheiden.
Schedel van een Paranthropus boisei in Naturalis Biodiversity Center, Leiden.
De Nieuwe Steentijd is een periode waarin veel technische en sociale veranderingen plaatsvinden. De voornaamste is de overgang van een samenleving van jager-verzamelaars met een rondtrekkend bestaan naar een samenleving van mensen die zich vestigden in min of meer vaste nederzettingen. In deze periode leggen mensen zich toe op landbouw. Tijdens de Nieuwe Steentijd ontstonden veel verschillende culturen, waaronder de Trechterbekercultuur, vernoemd naar de vorm van het aardewerk dat werd geproduceerd: de Nieuwe Steentijd wordt gezien als een tijd van culturele revoluties. Het is de tijd van de hunebedbouwers. Op de hogere delen van Noordoost Nederland, met name op de Hondsrug in Drenthe, laten ze een aantal indrukwekkende graf monumenten na: de hunebedden.
Bronnen en media
© GeoGraphixs 2020