Noarderleech |
Aardrijkskunde dichtbij - ken je eigen omgeving
Veldwerk
|
Aan de rand van het UNESCO Werelderfgoed de Waddenzee ligt een ander uniek natuurgebied: het Noarderleech. Op slechts enkele kilometers fietsen vanaf Sint Annaparochie, achter de hoge zeedijk vind je dit bijzondere kweldergebied. Als je boven op de dijk staat, lijkt het water van de Waddenzee ver weg, maar toch is het kweldergebied onbeschermd tegen de zee. Bij hoog water en zeker bij storm en of springtij staat het gebied bijna geheel onder water. In november 2006 werd het Noarderleech wereldnieuws, toen een dertigtal paarden werden ingesloten door het snel opkomende water. Pas enkele dagen later konden ze door een groep amazones van de verdrinkingsdood worden gered. Veldwerk in het Noarderleech
Het kweldercentrum Noarderleech van 'It Fryske Gea' is de uitvalsbasis voor onze veldwerkdag. In de werkruimte kunnen we ons onderzoek voorbereiden en uitwerken. Bovendien is hier een schat aan informatie over het gebied beschikbaar. Op deze dag wordt gewerkt aan: - bodemonderzoek - voedsel voor mens en dier - bescherming tegen de zee - vogelobservatie - kartering In deze veldwerk workshop komen tal van aspecten aan bod. Afhankelijk van het rooster op jouw school, werk je met elementen uit de vakken biologie, aardrijkskunde, geschiedenis, natuur- en scheikunde. Werk je op jouw school in domeinen zoals bijvoorbeeld Mens&Maatschappij, Milieu&Techniek/Natuur&Techniek, dan is dat uiteraard ook geen probleem.
|
Het Noarderleech, Fryslân Buitendijks. (fotoreportage)
Het Bildt is een belangrijk argrarisch gebied grenzend aan het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee.
Nadere informatie
Op de meeste deelnemende scholen is deze veldwerkopdracht ingeroosterd in de tweede helft van mei. Je krijgt van jouw docent/begeleider tijdig nadere informatie over deze workshop. |
Nog meer Noarderleech
Naast de bovenstaande onderwerpen hebben we nog tal van andere, die je bij de verdieping van jouw studie kunt gebruiken. Je vindt hier een selectie:
Het nieuwe land van Friesland
Wanneer je oude landkaarten van Friesland bekijkt, dan valt meteen op dat de huidige vorm van de provincie er anders uitziet, dan zo'n 600 tot 700 jaar geleden. In deze workshop maken we een reconstructie van het ontstaan van het Bildt en het buitendijkse Noarderleech.
Kaart in: "De Wereld van het Friese Landschap", drs. Meindert Schroor (p.28). Deze kaart geeft een goed overzicht van het op zee en water 'veroverde' land. Opvallend is de landaanwinning in de voormalige Middelzee en in de Marne Slenk. Vanaf het jaar 1500 krijgt Het Bildt vorm. Hiernaast, rechts, een oude kaart, die rond 1545 van het gebied werd gemaakt. De kaart is in het kweldercentrum te bezichtigen.
|
De bedijking van Het Bildt rond het jaar 1545. Foto van kaart in het Kweldercentrum Noarderleech.
Het Noarderleech, Het Bildt in HISGIS Fryslân en Edugis
HISGIS staat voor Historisch Geografisch Informatie Systeem. Enkele jaren geleden is de Provincie Fryslân als eerste provincie in Nederland begonnen met het digitaliseren van oude kadasterkaarten. Dat was een enorme klus, maar nu kan iedereen gebruik maken van de informatie uit dit systeem.
De oude kadastrale kaarten vanaf 1832 bevatten een schat aan informatie. Veel mensen in Fryslân en Het Bildt gebruiken dit HISGIS om de geschiedenis van hun dorp, stad of zelfs het stuk grond, waarop hun huis gebouwd is, uit te zoeken. |
Topografie van het Noarderleech
Een goede kennis van de omgeving waarin je woont, werkt en naar school gaat is van groot belang. Topografische kennis is niet alleen voor jezelf, als bewoner, maar ook voor toeristen belangrijk. In deze workshop gaan we aan de slag met de update van topografische informatie van dit gebied. Op basis van de laatste gegevens van het Kadaster werken we aan de basis voor de nieuwe kaart. Bovendien brengen we eigen, aanvullende, topografische informatie aan.
Kaart op informatiepaneel nabij de Westerdobbe.
Meer over het gebied: Fryslân Bûtendyks
|
Friesland Buitendijks, het Friese Wad en Ameland. Bron National Geographic Interactive MapMaker 2014.
|
Verzilting - ramp of kans ?
Het Noarderleech is buitendijks gebied en staat dagelijks voor een groot deel onder water. Andere delen staan soms nog onder water, bijvoorbeeld tijdens storm of springtij. De planten die er groeien kunnen tegen de zoute omgeving. Aan de andere kant, waar boeren hun aardappelen, suikerbieten en granen verbouwen is dat zout wel een probleem. De verzilting van de bodem neemt zelfs toe. Boeren en waterschap werken aan oplossingen. Kwekers werken aan aardappelrassen, die beter bestand zijn tegen zout in de bodem.
Proefveld aardappelen aan de zeedijk bij De Westhoek.
|
In deze workshop gaan we op onderzoek naar 'nieuwe' gewassen, die in dit gebied kunnen groeien. Welke mogelijkheden zijn er voor boeren zijn voor de teelt van nieuwe producten. Ook kijken we hoe we 'nieuwe groenten' op ons bord kunnen krijgen. Zeekraal.... kijk eens op GroenteGroente.nl
Zeekraal. Foto: GroenteGroente.nl
Nieuwe toeristische producten
In tegenstelling tot de waddeneilanden en de Friese meren, trekt het buitendijkse gebied van Friesland beduidend minder toeristen. Wellicht speelt de onbekendheid van het gebied daarbij een rol. We brengen de bestaande toeristische voorzieningen in beeld en ontwikkelen nieuwe ideeën.
Noarderleech en Coastwatch
Een groot deel van de Friese waddenkust wordt jaarlijks schoongemaakt door honderden leerling uit het voortgezet onderwijs. Dat zijn in hoofdzaak scholen uit de buurt, maar steeds vaker komen er ook leerlingen uit andere delen van het land. Niet alleen is een kennismaking met de Waddenzee en het buitendijkse kweldergebied voor velen verrassend, zeker ook de gedachte, dat je na een dag hard werken je bijdrage hebt geleverd aan een schonere Waddenzee én daar hebben we in Nederland allemaal wat aan. Kijk hier voor meer informatie over Coastwatch.
Coastwatch 2018 op de zeedijk bij Zwarte Haan.
In 2013 is het nieuwe kweldercentrum van 'It Fryske Gea' geopend. Het gebouw staat aan de voet van de zeedijk bij Hallum. Van hier is het buitendijkse gebied van het Noarderleech goed te verkennen.
It Fryske Gea (Het Friese Landschap) organiseert door het jaar heen tal van excursies, voor jong en oud vanuit het kweldercentrum. Voor scholen, die buiten het GeoGraphixsprogramma werken, biedt It Fryske Gea een eigen excursie en workshop aan. Kijk voor meer informatie op de website van It Fryske Gea. Voor de GeoGraphixs excursies en veldwerkopdrachten is het Keldercentrum Noarderleech de uitvalsbasis. |
Het Kweldercentrum van 'It Fryske Gea'.
|