De wereld in kaart |
In de zeventiende eeuw was Amsterdam het onbetwiste centrum van de cartografie. Deze positie was nauw verbonden met de hoofdrol die de stad speelde in de wereldhandel. De Hollandse zeevaarders die naar alle uithoeken van de wereld voeren, bracht cartografische informatie mee terug, waardoor de Amsterdamse kaartmakers hun producten steeds up-to-date konden houden. De belangrijkste Amsterdamse cartografen waren Willem Janszoon Blaeu en zijn zoon en kleinzoons, die als kaartmakers van de VOC toegang hadden tot de nieuwste gegevens uit het enorme giebied dat door de VOC werd bevaren.
Zo oud als de wereld
Ver voor de Nederlandse cartografen van de 17e eeuw de wereld met hun moderne kaarten in beeld brachten, maakten mensen kaarten van hun leef- en woongebied: de kaart van Saint-Bélec is een prachtig voorbeeld van vroege cartografie. Het betreft een soort 3D model van een deel van het stroomgebied van de rivier Odet in Bretagne en werd tussen 3920 en 3670 jaar geleden gemaakt.
Aan het eind van de 16e eeuw zien de De Robles Atlassen het licht, met daarin onder andere prachtige kaarten van steden in Friesland.
|
Willem Janszoon Blaeu in het Rijksmuseum Boerhaave in Leiden (VRS0267).
|
Op GeoGraphixs maak je kennis met een groot scala aan onderwerpen op het gebied van de cartografie, of het nu de geschiedenis betreft of de laatste ontwikkelingen... Ben je pas op school met aardrijkskunde begonnen of heb je al redelijk wat ervaring met kaarten, we hebben vast tal van aansprekende onderwerpen voor je, zowel in Basic- als in Advanced GeoGraphixs. Voor een overzicht van alle onderwerpen op het gebied van de cartografie en aardrijkskundige kaarten kun je terecht in het hoofdmenu KAART. Voor een overzicht van cartografische instellingen en aanbieders van kaarten, luchtfoto's en aanverwante informatie kun je terecht in het onderstaande overzicht, waarin we een selectie 'per regio' hebben opgenomen:
Japanse kijk op de wereld
Deze Japanse wereldkaart is geïnspireerd op een Europese projectie. Het laat de halfronden in het platte vlak zien. Rondom de halfronden zijn de namen van landen geschreven. Australië werd toen nog gezien als onderdeel van het onbekende 'Zuidland'. In de periode 1641 tot 1853, toen Nederlanders als enige Europeanen in Japan handel mochten drijven, was er op cartografisch gebied allerlei uitwisseling tussen wetenschappers van beide landen.
Oranda Shin'yaku chikyu zenzu door Sotani Osei en Hashimoto Sokichi, Keishi (Kyoto), Japan in 1796. De kaart is een houtblokdruk en maakt deel uit van de collectie van Universitaire Bibliotheken Leiden, Ser. 168 (RDV2667).
Het westelijk halfrond (links) en het oostelijke halfrond op de kaart van Osei en Sokichi.
Meer (historische) kaarten
Mensen met belangstelling voor historische kaarten raden we zeker ook aan een kijkje te nemen bij de oude kaarten van Noarderljocht. We hebben daar onder andere een mooie selectie gemaakt van kaarten van Japan en het Onbekende Zuidland. Je vindt er reportages over de kaartcollecties van Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam Japan in Kaart en het Sieboldhuis in Leiden: de kaarten van Philip Franz von Siebold. Naast deze prachtige kaartcollecties, kijken we uiteraard verder en het aantal onderwerpen wordt nog voortdurend uitgebreid.
Op deze kaart, getiteld 'Norden trer Frem' (de Scandinavische Landen zijn in Opkomst) van de Zweedse geleerde Olaus Magnus zijn ook de middelen van bestaan en volksgeloof van de Scandinavische landen opgetekend. Foto van kaart gemaakt in het Jektefarts Museet in Bodø, Noorwegen. Dit museum is geheel gewijd aan de kustvaart tussen de vissersgemeenschappen in het hoge noorden van Noorwegen en de handelsstad Bergen. De handelsgoederen zoals gedroogde vis werden verscheept in 'jekts', kleine éénmasts zeilschepen met een relatief brede romp. Kijk hier voor een reportage over dit museum. (VRS5153).
The Great Book of Dutch Maps
Nieuw in de GeoGraphixs Mediatheek is de Engelstalige versie van het recent verschenen 'Het Grote Kaarten Boek', waarin een overzicht wordt gegeven van 5 eeuwen Nederlandse Kartografie. Het Grote Kaarten Boek toont de mooiste kaarten uit de collectie van het Nationaal Archief, die bestaat uit meer dan 300.000 kaarten en tekeningen. In zes thema’s worden in dit boek unieke kaarten in chronologische volgorde getoond en uitgelegd: Water, Grond, Navigatie, Rechtspraak en Grenzen, Militair en Overzees. De kaarten worden historisch ingebed en in de context geplaatst door collectiespecialist cartografie van het Nationaal Archief Ron Guleij.
|
Als je al eerder met de kaartmodules in Advanced GeoGraphixs hebt gewerkt, dan weet je, dat we veel gebruik maken van de (digitale) kaarten van de topografische diensten van Nieuw-Zeeland en Noorwegen.
In dit overzicht hebben we een selectie gemaakt van andere interessante cartografische instellingen en uitgevers. Het betreft niet alleen kaarten, die (vrij beschikbaar) en online zijn te raadplegen, maar ook bijvoorbeeld luchtfoto's. De pagina's worden regelmatig aangevuld met nieuwe items. Laat het ons weten als je een aanvulling op de selectie hebt.
In dit overzicht hebben we een selectie gemaakt van andere interessante cartografische instellingen en uitgevers. Het betreft niet alleen kaarten, die (vrij beschikbaar) en online zijn te raadplegen, maar ook bijvoorbeeld luchtfoto's. De pagina's worden regelmatig aangevuld met nieuwe items. Laat het ons weten als je een aanvulling op de selectie hebt.
Titelfoto: New Holland op een globe in Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam.