Planet Earth - Lithosfeer

De lithosfeer bestaat uit het harde bovenste deel van de mantel en de aardkorst.  De korst bestaat, daar waar het een continentale korst betreft, overwegend uit andesiet; een oceanische korst bestaat grotendeels uit basalt. De mantel bestaat uit peridotietgesteente. Tussen de korst en de mantel bevindt zich een 'laag', waarin sprake is van plotselinge overgang in chemische samenstelling: de Mohorovičić-discontinuïteit (afgekort Moho).
Nieuwe onderwerpen
Ijstijd in Nederland
Gesteenten
In de aardwetenschappen worden gesteenten ingedeeld naar hun ontstaan. We onderscheiden daarin drie hoofdgroepen van gesteenten:
​
* stollingsgesteenten
* sedimentaire gesteenten
* metamorfe gesteenten
De gesteentecyclus uitgelegd in het Geologisch Museum Hofland.
Stollingsgesteente
Stollingsgesteenten zijn ontstaan bij het stollen van magma in de aardkorst onder het aardoppervlak. We spreken dan van dieptegesteente of magmatisch gesteente. Heeft het magma eenmaal het aardoppervlak (als lava) bereikt en daar tot stolling komt dan wordt dit uitvloeiingsgesteente of extensief gesteente genoemd. Basalt en graniet zijn de bekendste soorten stollingsgesteenten.
Blekinge graniet tentoongesteld in Mar & Klif in Oudemirdum is in de buurt gevonden, maar van oorsprong uit de provincie Blekinge in zuidoost Zweden.
In Gaasterland vind je op tal van plekken grote zwerfstenen. Deze grote klei van Smålandgraniet reisde in de voorlaatste ijstijd met het landijs mee vanuit Småland in Zuid-Zweden naar Fryslân.
Sedimentair gesteente
Sedimentaire gesteenten zijn ontstaan door het afzetten van los verwerings- en erosiemateriaal aan het aardoppervlak zoals bijvoorbeeld klei en zand, maar ook organisch materiaal. Deze gesteenten vormen zich aan of vlak onder het aardoppervlak en bestaan in de meeste gevallen uit lagen, die bovenop oudere lagen werden afgezet. Veelal werd het sediment van elders aangevoerd door rivieren, wind of ijs.
Een stuk Skolithos linearis, in het Nederlands buizenzandsteen, behoort tot de alleroudste fossielen die in Nederland gevonden zijn. Het fossiel is meer dan 500 miljoen jaar oud en ziet er uit als een brok zandsteen dat bestaat uit allemaal parallelle staafjes. Ieder staafje is een graafgangetje in het zand dat zelf ook weer met zand gevuld is geraakt. Dit stuk buizenzandsteen is tentoongesteld in het bezoekerscentrum Mar&Klif in Oudemirdum. (VRS0437).
Metamorf gesteente
Metamorfe gesteenten zijn diep in de aardkorst of mantel ontstaan door 'omvorming' van andere gesteenten als gevolg van hoge temperaturen, druk of hydrothermale vloeistoffen. Deze gesteenten worden gekenmerkt door metamorfe mineralen, die door de hoge druk en temperatuur kunnen 'groeien'.
Belangrijke begrippen
Kijk hier voor de belangrijkste begrippen bij dit onderwerp.
Geologische tijdskalender
We hebben diverse geologie-workshops in Rocks&Minerals, zowel voor dichtbij huis als wat verder weg. Een aantal workshops zijn gericht op onze excursies naar Gaasterland en de Hondsrug. Daarnaast zijn er speciale workshops ter voorbereiding van excursies naar het Ijstijdenmuseum (Buitenpost), het Hunebedcentrum (Borger), het Kristalmuseum (Borculo) en Naturalis Biodiversity Center (Leiden).