|
|
|
|
|
Planet Earth - Hydrosfeer
|
Het grootste gedeelte van de aarde bestaat uit water, er is aan het oppervlak veel meer water dan land. Ongeveer 70% van het aardoppervlak is bedekt met water. Maar water bevindt zich ook in de lucht als damp en onder de grond in watervoerende lagen als grondwater.
Van de ongeveer 1.400.000.000 km³ water bevindt 97% zich als zout water in oceanen en zeeën. De rest is onderverdeeld in zoet en deels zout grondwater (23.300.000 km³). Zo'n 24.000.000 km³ is opgeslagen in ijs. De hoeveelheid water in meren en rivieren bedraagt ongeveer 190.000 km³. Voorts is er ongeveer 4.000 km³ aan waterdamp aanwezig in de atmosfeer. De verhoudingen variëren enigszins door verschillende factoren, waaronder het klimaat. |
Een aanzienlijk deel (bijna 70%) van de zoetwatervoorraad op aarde is opgeslagen in ijs, zoals hier in het ijs van de Lilliehöökbreen op Spitsbergen.
|
Belangrijke begrippen
Grondwater
Grondwater is water dat zich in de grond en het gesteente bevindt. Het water, meestal afkomstig van neerslag of oppervlaktewater, dringt in poriën tussen het bodemmateriaal. Afhankelijk van het bodemmateriaal, bijvoorbeeld zand of klei, zijn die poriën groter of kleiner. Het water dringt de grond in (infiltreert) tot het een niet-doorlatende (niet-poreuze) bodemlaag of gesteentelaag bereikt. Boven deze laag kan de bodem zo vol met water raken, dat men spreekt van een verzadigde laag of verzadigde zone. De hoogte tot waar deze verzadiging optreedt is het grondwaterpeil of grondwaterspiegel.
Grondwater is water dat zich in de grond en het gesteente bevindt. Het water, meestal afkomstig van neerslag of oppervlaktewater, dringt in poriën tussen het bodemmateriaal. Afhankelijk van het bodemmateriaal, bijvoorbeeld zand of klei, zijn die poriën groter of kleiner. Het water dringt de grond in (infiltreert) tot het een niet-doorlatende (niet-poreuze) bodemlaag of gesteentelaag bereikt. Boven deze laag kan de bodem zo vol met water raken, dat men spreekt van een verzadigde laag of verzadigde zone. De hoogte tot waar deze verzadiging optreedt is het grondwaterpeil of grondwaterspiegel.
|
In grote delen van Laag-Nederland ligt het grondwaterpeil tot vlak onder het maaiveld. Het waterschap probeert door bemaling landbouwgrond bruikbaar te houden. Het grondwaterpeil in deze polder in de Poppendammer Weeren (ten noorden van Amsterdam) ligt op slechts 20 centimeter onder het maaiveld. Boeren kunnen hier eigenlijk nauwelijks zware machines gebruiken.
In de onderstaande schematische tekening zijn de begrippen rond water in de grond weergegeven:
|
|
Afbeelding afkomstig uit het boek Bodemkunde door A. Kuipers en gebruikt in de presentatie Groei en Bloei van 20 april 2016. Geen copyrightinformatie.
|
Maaiveld:
De hoogte van het grondoppervlak ten opzichte van het nationaal nul-niveau. In Nederland is dit ten opzichte van het Normaal Amsterdams Peil (N.A.P.) Hangwaterzone: Het water in deze zone wordt vastgehouden in de open ruimten (poriën) tussen de de bodemdeeltjes net onder maaiveld. Dit water staat niet in voortdurend contact met het grondwater. Het kan wel door een tijdelijk hoge grondwaterstand zijn veroorzaakt. Meestal is het hangwater aangevoerd door regen. Capillaire zone: Deze zone boven de grondwaterspiegel is onder te verdelen in: Aan bodemdeeltjes gebonden water. 1. de ‘vol-capillaire zone’, net boven de grondwaterzone. Bijna alle open ruimten zijn gevuld met water, enkele met lucht. 2. de ‘open-capillaire’ zone: deze ligt verder boven de grondwaterzone. De ruimten zijn voornamelijk gevuld met lucht. Alleen in de kleinste ruimten bevindt zich water. Grondwaterspiegel: Bovenvlak van grondwater. Grondwaterzone: Zone onder de grondwaterspiegel. Alle open ruimten zijn hier gevuld met water en lucht ontbreekt. Dit wordt de 'verzadigde zone' genoemd. |
Hydrosfeer
Al het water op aarde rekenen we tot de hydrosfeer. Deze naam danken we aan het Oud-griekse woord voor water: húdōr. Grondwater en het water in onze zeeën en oceanen, maar ook in de meren en rivieren worden tot de hydrosfeer gerekend. Eigenlijk geldt dat ook voor het water in de lucht, echter omwille van duidelijkheid hebben we dat ondergebracht bij atmosfeer. Klik hier voor Planet Earth Atmosfeer.
Al het water op aarde rekenen we tot de hydrosfeer. Deze naam danken we aan het Oud-griekse woord voor water: húdōr. Grondwater en het water in onze zeeën en oceanen, maar ook in de meren en rivieren worden tot de hydrosfeer gerekend. Eigenlijk geldt dat ook voor het water in de lucht, echter omwille van duidelijkheid hebben we dat ondergebracht bij atmosfeer. Klik hier voor Planet Earth Atmosfeer.
Normaal Amsterdams Peil (N.A.P.)
Het Normaal Amsterdams Peil is de referentiehoogte ofwel peil waaraan hoogtemetingen in Nederland worden gerelateerd. Alle hoogtes in Nederland worden gemeten ten opzichte van het N.A.P. Een N.A.P.-hoogte van 0 m is ongeveer gelijk aan het gemiddeld zeeniveau van de Noordzee. Het N.A.P. geldt sinds 1891 als maatstaf voor heel Nederland. Voor die tijd kenden we vele lokale en regionale peilen. Meer over het N.A.P. vind je op de website van Rijkswaterstaat.
Het Normaal Amsterdams Peil is de referentiehoogte ofwel peil waaraan hoogtemetingen in Nederland worden gerelateerd. Alle hoogtes in Nederland worden gemeten ten opzichte van het N.A.P. Een N.A.P.-hoogte van 0 m is ongeveer gelijk aan het gemiddeld zeeniveau van de Noordzee. Het N.A.P. geldt sinds 1891 als maatstaf voor heel Nederland. Voor die tijd kenden we vele lokale en regionale peilen. Meer over het N.A.P. vind je op de website van Rijkswaterstaat.
Oppervlaktewater
Water, dat zich op het aardoppervlak bevindt, in sloten, kanalen meren zeeën en oceanen.
Water, dat zich op het aardoppervlak bevindt, in sloten, kanalen meren zeeën en oceanen.