Bewegende Wereld - het grote geheel
Onze Aarde is nu, naar de laatste inzichten, naar schatting tussen de 6 en 7 miljard jaar oud. Bij het ontstaan was onze planeet een volledig vloeibare bol, die tot op de dag van vandaag aan het afkoelen is. Het buitenste deel, de aardkorst, is daarbij reeds zodanig afgekoeld, dat daarop plantaardig- en dierlijk leven mogelijk is geworden. Op dit moment is de aardkorst tussen de 10 en 70 kilometer dik; onder oceanen variëert de dikte van 5 tot 10 kilometer, terwijl die van de continenten een dikte van gemiddeld 30 kilometer heeft. De aardkorst is echter niet één geheel, maar bestaat uit een aantal 'losse scherven', die 'platen' worden genoemd. Op de twee kaartjes hieronder zie je de globale begrenzing van de platen en de bewegingsrichting van die platen.
De plaatbeweging leidt op diverse plaatsen op aarde tot bevingen in de aardkorst en treedt er vulkanisme op. Soms zijn dat gebeurtenissen, die tot weinig hinder en schade leiden, soms zijn de gevolgen verwoestend met immense materiële schade en menselijk leed.
De plaatbeweging leidt op diverse plaatsen op aarde tot bevingen in de aardkorst en treedt er vulkanisme op. Soms zijn dat gebeurtenissen, die tot weinig hinder en schade leiden, soms zijn de gevolgen verwoestend met immense materiële schade en menselijk leed.
Bron: Arthur N. Strahler & Alan H. Strahler, Geography and Man's Environment, p.152
Op deze kaart is met pijlen aangegeven in welke richting de platen zich 'bewegen'. De getallen geven de beweegsnelheid in centimeters per jaar weer. Als je naar Ijsland kijkt, dan zie je, dat de Noord Amerikaanse- en de Euraziatische Plaat zich met een snelheid van gemiddeld 1,8 cm per jaar van elkaar bewegen. Dat is ongeveer de groeisnelheid van een vingernagel. Bron: Vrije Universiteit Amsterdam, Faculteit der Aardwetenschappen.
|
Bewegende aardplaten
In hoofdlijnen bewegen aardplaten zich ten opzichte van elkaar op deze drie verschillende manieren:
platen bewegen uit elkaar
|
platen bewegen tegen elkaar
|
platen bewegen langs elkaar
|
Klik op de afbeeldingen voor meer informatie.
Foto rechts: De Thingvellir heeft een belangrijke plaats in de IJslandse geschiedenis ingenomen. Honderden jaren lang kwam hier het IJslandse parlement bijeen. Nu komen jaarlijks duizenden toeristen naar deze bijzondere plek. Veel mensen gaan hier op de foto terwijl ze van de Euraziatische- op de Noord-Amerikaanse plaat springen.
|
Bronnen
Over dit onderwerp zijn tal van publicaties verschenen. Voor 'Bewegende Wereld' op deze site zijn navolgende bronnen gebruikt, in willekeurige volgorde: -Geography and Man's Environment, A.N. Strahler & A.H. Strahler -Living Earth, Outline of the Geology of Iceland, A.T. Gudmundsson -Geology of Iceland, Rocks & Landscape, Thorleifur, Einarsson -A Continent on the Move, New Zealand Geoscience into the 21st Century, I.J. Graham -The Rise and Fall of the Southern Alps, G. Coates -New Zealand adrift, GNS Science -Geyserland, B. Houghton, B. Scott -Volcanoes and Thermal wonders, G. Ell -Faculteit der Aardwetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam -Stichting Wetenschappelijke Atlas van Nederland |
Meer Media
Faces of the Earth laat in HD zien welke krachten er vanuit het binnenste van onze aarde spelen. In de veelal spectaculaire effecten schuilen zeker ook gevaren.
|
|
Het American Geosciences Institute heeft een aantal korte video's over de belangrijkste geologische processen gemaakt. Bedenk, dat deze bron de ouderdom van de aarde jonger inschat, dan de nu gangbare leeftijd van tussen de 6 en 7 miljard jaar oud. Dit zijn de 'Big Ideas':
|
|
Zo ging het en zo zal het gaan.....
In deze animatievideo brengt Christopher Scotese, de man achter het Paleomap Project, de ontwikkeling van de continenten, vanaf het ontstaan van Pangea, zo'n 240 miljoen jaar geleden, tot aan de vorming van wat hij noemt 'Pangea Proxima'. Zo zou de aarde er over 250 miljoen jaar moeten uitzien.
Ook al is niet op elk deel van de animatie de positie van Nederland goed te zien, het is interessant én nieuwsgierig te ontdekken, waar wij over 250 miljoen jaar op deze aarde wonen. Bron: Christopher R. Scotese, University of Texas. |
|
Op het internet zijn meerdere animaties over het verschuiven van de continenten te vinden. De twee onderstaande geven een beeld van de plaatbeweging in de afgelopen 600 miljoen jaar en een voorspeling van de verschuiving van de continenten in de toekomst. Let wel, het gaat hier in beide gevallen op de visie van de makers. Bij het vergelijken van de diverse beschikbare bronnen zul je dan ook verschillen ontdekken.
Michael Sammartano gaat nader in op de theorie van Alfred Wegener. Is het toeval, dat de continenten zoals wij die nu kennen, als puzzelstukjes in elkaar passen ? Je zult je er zelf ook wel eens over hebben verwonderd, dat Afrika en Zuid-Amerika bijna perfect aan elkaar passen. Sammertano zoekt naar bewijs voor Wegener's theorie. Naast de passende puzzelstukjes vindt hij overeenkomsten in fossielen aan beide kanten van de Atlantische Oceaan, evenals overeenkomsten in de geologie van gebergten. Als laatste gaat hij in op klimatologische omstandigheden. De video is in het Engels. Bron: Michael Sammartano. Meer op: hmxearthscience.com.
|
|
Met dank aan Lennard de Jong voor het zoeken van de video's.
|
Bekijk ook deze video van Cary Graham. Ook hij gaat in op Wegener's theorie.
|
Ga naar de case studies: